ဦးေအးေမာင္၊ ဗုဒၶ နဲ႔ ဗုဒၶဝါဒ၊အခန္းေလး၊

ဒီအခန္းကစၿပီး က်ြန္ေတာ္ အခ်ီးနိဒါန္းသေဘာမ်ိဳးေရးပါေတာ.မယ္။ က်ြန္ေတာ္ ၾကိဳက္ႏွစ္သက္တဲ. အပိုင္းေလးေတြကို က်ြန္ေတာ္. အၿမင္သက္သက္နဲ. ေရးမွာ ၿဖစ္ပါတယ္။

က်ြန္ေတာ္တို. ဗုဒၶဘာသာနဲ. ပက္သက္လို. ဘုရားေဟာတဲ. အခ်က္ေတြကို က်ြန္ေတာ္တို. ငယ္စဥ္က နာၾကားခဲ.ရလို.ဘဲ ၿဖစ္ၿဖစ္ ဖတ္ဖူးမွတ္ဖူးလို.ဘဲ ၿဖစ္ၿဖစ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက တရားနဲ.မစိမ္းၾကပါဘူး။

အခုဒီအခန္းေလးမွာေတာ. ဗုဒၶဝါဒနဲ. တုိက္ရုိက္သက္ဆိုင္တဲ. အေၾကာင္းအရာေတြမပါေပမဲ. ဗုဒၶေခတ္ကလူေတြရဲ. ယဥ္ေက်းမႈေတြ၊ စိတ္ေနစရုိက္ေတြ၊ အေတြးအေခၚေတြ စတာေတြကို စာေရးဆရာက တတ္ႏုိင္သမွ် စုစည္းထားၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။

ဒီအထဲက အေၾကာင္းအရာေတြကလည္း စိတ္ဝင္စားဖို.ေကာင္းပါတယ္။
ဥပမာ ဗုဒၶေခတ္က အိႏိၵယၿပည္ေၿမာက္ပိုင္းမွာ ဇာတ္ဝါဒသည္ ဒီေလာက္ၾကီးအရွိန္အဝါမၾကီးေသးတဲ. အေၾကာင္း ၊ ဘာသာေရးလြပ္လပ္္ခြင္.လည္း အလြန္ၿမင္.မား၍ မည္သည္.ဘုရင္ကမွ်ဘာသာေရးကို ခ်ဳပ္ခ်ယ္ေလ.မရွိၾကေၾကာင္း၊ ဗုဒၶႏွင္. ေခတ္ၿပိဳင္ ဘာသာေရးဆရာၾကီးမ်ားရဲ. အယူအဆမ်ားႏွင္. ေတြးေခၚပံုမ်ား၊ ေတာထြက္၍တရားအားထုတ္ၿခင္းသည္ ထိုေခတ္လူတို. ၏ဓေလ.ထံုးစံ ၿဖစ္တဲ. အေၾကာင္း၊ စသၿဖင္. ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။



အခန္း(၃)
ဗုဒၶမေပၚမွီက အိႏၵိယအယူဝါဒမ်ား

"မဇၩိမေဒသ၌ ၿဗဟၼဏတို. တန္ခိုးမၾကီးေသးဘဲ
လူတို.သည္ လြပ္လပ္စြာ ၾကံစည္စဥ္းစား၍
အယူဝါဒအမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚေပါက္ကာ
ဘာသာေရး အေတြးအေခၚမ်ား
ေၿပာင္းလဲလႈပ္ ရွားေနစဥ္
ေဂါတမဗုဒၶ ထြက္ေပၚလာေလသည္။"

ေဂါတမဗုဒၶ ပြင္.ေတာ္မူေသာ ဘီစီ ၆ ရာစုေခတ္က အိႏိၵယႏိုင္ငံ ေၿမာက္ပိုင္း၊ ဂဂၤါၿမစ္ဝွမ္းတြင္ လိမၼာယဥ္ေက်း အဆင္.အတန္းၿမင္.ေသာ အာရိယန္လူမ်ိဳးတို.ေနထိုင္ၾက၏။ ပိဋကတ္စာေပႏွင္. ေဝဒက်မ္းမ်ား၌ ခတၱိယ၊ ၿဗာဟၼဏ၊ ေဝႆႏွင္. သုဒၵ ဟူ၍ ေရွးအိႏၵိယၿပည္ရွိ ဇာတ္အမ်ိဳးေလးပါးကို ေဖာ္ၿပထား၏။ ခတၱိယတို.မွာ လယ္ေၿမကို အစိုးရေသာ မင္းမွဴးမတ္စစ္သူၾကီးမ်ိဳး၊ လယ္ပိုင္ရွင္သူေဌးမ်ိဳးၿဖစ္၍ ေရွးအာရိယန္ေခါင္းေဆာင္ အၾကီးအကဲမ်ားမွ သက္ဆင္းလာၾကသည္ဆို၏။ ၿဗဟၼဏတို.ကား ေရွးအာရိယန္တို.၏ ဆရာဘုန္းၾကီးမ်ားႏွင္. ဆက္ႏြယ္ၾကသည္ဆို၏။ ေဝႆတို.မွာ ကုန္သည္၊ သူၾကြယ္လယ္သမားမ်ိဳးၿဖစ္၍ သုဒၶတို.မွာ အာရိယန္တို. အိႏိၵယၿပည္သို. မေရာက္လာမီက ရွိႏွင္.ၿပီးၿဖစ္ေသာ ၿဒာဗီးဒီးယန္းလူမ်ိဳး အဆက္အႏြယ္မ်ားၿဖစ္၏။

ၿဗာဟၼဏတို.သည္ ဇာတ္ဝါဒကို ေထာက္ခံအားေပးၾက၏။ ဘီစီ ၆ ရာစုေခတ္က အိႏၵိယၿပည္ ေၿမာက္ပိုင္း၌ သူတို. တန္ခိုးဩဇာ မပ်ံ.ႏွံ.ေသးသၿဖင္. ဇာတ္ဝါဒသည္လည္း ထုထည္အင္အား မၾကီးမားေသားေခ်။ ေရွးၿဗဟၼဏက်မ္းတို.၏ အဆိုအားၿဖင္. ဇာတ္ဝါဒက်င္.သံုးေသာ တုိင္းၿပည္မ်ားမွာ ကုရုတိုင္း ႏွင္. ပဥၥာလတုိင္းမ်ား ၿဖစ္၏။ ဂဂၤါၿမစ္ဝွမ္းအလယ္ပိုင္းရွိ မဂဓ, ေကာသလ စေသာ တိုင္းၿပည္မ်ား၌ ဇာတ္ဝါဒ မထြန္းကားေသးေခ်။ ဗုဒၶစာေပ၌ မဇၩိမေဒသရွိ အခ်ိဳ.လူတို.၏ ဇာတ္ဝါဒ အယူသီးမႈကို ၿပေသာ သာဓကမ်ား ရွိသည္မွန္၏။ ဝိဋဋဴပႏွင္. သာကီဝင္တို. စစ္ၿဖစ္ၾကၿခင္းသည္ ဇာတ္အယူသီးမႈေၾကာင္.ၿဖစ္၏။ သို.ရာတြင္ ဇာတ္ဝါဒ စည္းမ်ဥ္းမ်ားမွာ အခါခပ္သိမ္း မတင္းက်ပ္လွေခ်။ ဥပမာ ဇာတ္ၾကီးေသာသူသည္ မိမိရုိးရာ အလုပ္မွတစ္ပါး အၿခားအလုပ္မ်ားကို ေရွာင္ၾကင္ရမည္ၿဖစ္၏။ သို.စဥ္လ်က္ ကုသမင္းသည္ ပပဝတီမင္းသမီးကို လိုခ်င္ေသာေၾကာင္. အိုးထိန္းသည္၊ စားေတာ္ခ်က္စေသာ အလုပ္မ်ားကို လုပ္ကိုင္သည္ဆို၏။ အၿခားဇာတ္မ်ား၌ ကုန္သြယ္မႈ၊ အမဲလုိက္မႈ စသည္ၿဖင္. အသက္ေမြးေသာ ၿဗာဟၼဏမ်ား အေၾကာင္းေဖာ္ၿပထား၏။

မဇၩိမေဒသ၌ ၿဗာဟၼဏတို.ကို ဆန္.က်င္ေသာသူမ်ားမွာ ခတၱိယတို.ၿဖစ္၏။ ခတၱိယတို.သည္ ဇာတိမာန္ရွိ၍ ၿဗာဟၼဏတို.ကို ဇာတ္ၿမင္.ေသာသူမ်ားအၿဖစ္ အသိအမွတ္မၿပဳၾကေခ်။ သာကီဝင္တို.သည္ ၿဗာဟၼဏဆရာၾကီးတစ္ဦး၏ တပည္.အား မိမိတို. စည္းေဝးရာဌာန၌ ေနရာထိုင္ခင္းမေပးဘဲ မေထမဲ.ၿမင္ ၿပက္ရယ္ၿပဳၾက၏။ သို.ရာတြင္ ၿဗာဟၼဏႏွင္. ခတၱိယ တို.သည္ အၿမဲထာဝရ ရန္သူမ်ားမဟုတ္ၾကေခ်။ အခိ်ဳ.ၿဗာဟၼဏတို.သည္ ခတၱိယႏြယ္ဝင္ ဘုရင္တို.အား အခိ်ဳ.ကိစၥမ်ား၌ အၾကံဥာဏ္ေပး၍ ေၿမွာက္စားၿခင္း ခံၾကရ၏။ ဗုဒၶသံဃာ၌ ၿဗဟၼဏေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ပါဝင္၍ ရွင္သာရိပုတၱရာ၊ ရွင္မဟာကႆပ စေသာ ဗုဒၶ၏ သာဝကၾကီးမ်ားသည္ ၿဗဟၼဏမ်ားၿဖစ္ၾက၏။

စင္စစ္ ဗုဒၶဝါဒသည္ ၿဗာဟၼဏဝါဒကို ေနာက္ခံထား၍ ေပၚထြန္းလာေသာဝါဒၿဖစ္ရကား ၿဗာဟၼဏတို.၏ ဘာသာေရး အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆမ်ားကို ေလ.လာရန္လိုအပ္၏။

ေရွးအာရိယန္တို.သည္ ေန၊ေလ၊ မိုး၊ မီး စေသာ သဘာဝၿခင္းရာ ကမာၻ.တန္ဆာမ်ားကို ကိုးကြယ္ၾက၏။ သူတို.၏ နတ္ဘုရားမ်ားကုိ ေဒဝဟုေခၚ၍ သူတို.အယူဝါဒႏွင္. ဓေလ.ထံုးစံမ်ားကို ေရွးေဝဒက်မ္းမ်ား၌ ေဖာ္ၿပထား၏။ ေဝဒက်မ္းမ်ားတြင္ ဣသွ်ဴေဝဒသည္ ေရွးအက်ဆံုးၿဖစ္၏။ ထိုေဝဒ၌ နတ္ဘုရားမ်ားကို ခ်ီးက်ဳး ထားေသာ ကဗ်ာမ်ားႏွင္. အာရိယန္လူမ်ိဳးတို.၏ အတိတ္ၿဖစ္စဥ္ကို ဖြဲ.ႏြဲ.စပ္ဆိုထားေသာ ကဗ်ာမ်ားပါရွိ၏။ ဒုတိယေဝဒၿဖစ္ေသာ သာမေဝဒ၌ သူတို.ႏွစ္သက္ေသာ ေသရည္၏ အရွင္ေသာမနတ္ဘုရားႏွင္. သက္ဆိုင္သည္.ကဗ်ာမ်ားကို ေဖာ္ၿပထား၏။ တတိယ ယဇုေဒဝ၌မူ နတ္ဘုရားမ်ားကို ရည္စူး၍ ၿပဳလုပ္ရေသာ ယဇ္ပူေဇာ္ပြဲမ်ားတြင္ ရြတ္ဆိုေလ်ွာက္ထားရေသာ ကဗ်ာမ်ား ပါရွိ၏။

အထက္ပါ ေဝဒသံုးပံုအၿပင္ အာတပၸနေဝဒဟုေခၚေသာ ေဝဒတစ္ခု ရွိေသး၏။ ေနာက္ဆံုးေပၚေဝဒၿဖစ္၍ ေလာကီပညာဆိုင္ရာ ဂါထာမႏၱရားအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ၿပဆိုထားေသာ ေဝဒၿဖစ္၏။ ဒီဃနိကာယ္ ၿဗဟၼဇာလသုတ္၌ ဖုတ္တေစၦအတတ္၊ အဂၤဝိဇၹာ အတတ္၊ ေနကို လုပ္ေက်ြးၿခင္း အတတ္စသည္ၿဖင္. အခ်ိဳ.ေသာ သမဏ ၿဗာဟၼဏ တို.၏မွား ယြင္းေသာအသက္ေမြးမႈမ်ားကို ရွည္လ်ားစြာေဖာ္ၿပထား၍ ယင္းတို.မွာ အာတပၸနေဝဒက်မ္းလာ ေလာကီပညာမ်ား ၿဖစ္ဟန္ရွိ၏။

ေဝဒေခတ္ အိႏိၵယလူမ်ိဳးတုိ.၏ ဘာသာတရားမွာ မ်က္ေမွာက္ဘဝ ေကာင္းစားေရးကို ပဓနထားေသာ တရားၿဖစ္၏။ တမလြန္ဘဝအေၾကာင္းကို သူတို. အေလးအနက္ မစဥ္းစား ၾကေခ်။ ေသၿပီးေနာက္ကာလ၌ လူေကာင္းသည္ ထာဝစဥ္ ခ်မ္းသာစြာေနရ၍ မေကာင္းေသာသူမွာ အၿမဲ ဆင္းရဲဒုကၡ ခံေနရသည္ဟု ယံုၾကည္ၾက၏။

လူသည္ ဘဝေပါင္းမ်ားစြာ က်င္လည္ရသည္ဟု မယူဆၾကေခ်။ ဘဝသံသရာႏွင္. ကမၼဝါဒသည္ ေဝဒေခတ္အလြန္မွ ေပၚေပါက္လာေသာ အယူမ်ားၿဖစ္၏။

ထိုေခတ္လူတို.သည္ ယဇ္ပူေဇာ္ပြဲ၏ အက်ိဳးအာနိသင္ကို အထူးယံုၾကည္ၾက၏။ ယဇ္ပူေဇာ္ပြဲတစ္မ်ိးအေၾကာင္းကို ဒီဃနိကာယ္ ကူဋဒႏၱသုတ္၌ ေဖာ္ၿပထား၏။ ယဇ္ပူေဇာ္ပြဲ ၿပဳလုပ္ရာ၌ အစစအရာရာ ထံုးနည္းမွန္ကန္တိက်ရန္လိုအပ္ေသာေၾကာင္. ၿဗာဟၼဏတို.က ၾကီးၾကပ္စီမံရ၏။ ၿဗာဟၼဏအားလံုးမွာ ယဇ္ပူေဇာ္ပြဲၿဖင္. စီးပြားရွာသူမ်ား မဟုတ္က်ေခ်။ ဥာဏ္အၿမင္ရင္.က်က္ေသာ ၿဗာဟၼဏတို.သည္ ယဇ္ပူေဇာ္မႈႏွင္. ေဝဒက်မ္းမ်ားကို သံသယရွိ၍ အမွန္တရားကို ရွာၾကံစဥ္းစားလာၾက၏။ ထိုသူတို.၏ ဘာသာေရးအေတြးအေခၚမ်ားကို ဥပနိသ်ွမည္ေသာ က်မ္းမ်ား၌ ေဖာ္ၿပထား၏။

ဥပနိသ်ွက်မ္းမ်ား၏ အဆိုအားၿဖင္. သတၱေလာကၾကီး တစ္ခုလံုး၏ မူလပင္မမွာ ပရအတၱ ၿဖစ္၏။ (အေနာက္ႏိုင္ငံ ပညာရွင္တို.၏ စာအုပ္မ်ားမွ Atman ကိုၿပန္ဆိုထားၿခင္းၿဖစ္သည္) စၾကာဝဠာ၌ ရွိရွိသမ်ွေသာ နတ္လူသတၱဝါ အားလံုးသည္ ပရအတၱ၌ မူလအစရွိ၍ ပရအတၱႏွင္. ေနာက္ဆံုး ၿပန္လည္ ေပါင္းစည္းၾကရမည္ ၿဖစ္သည္။ ပရအတၱသည္ အေကာင္းဆံုး၊ အၿမတ္ဆံုး နိစၥဓူဝ အသခၤတဓာတ္ၿဖစ္၍ ယင္း၏ ဝိေသသဂုဏ္မ်ားကို လူတို.ဥာဏ္ၿဖင္. ၾကံစည္ေသာ္လည္း ဘာမ်ွသိရမည္မဟုတ္။ ယင္းသည္ အစိေႏၱယ်ၿဖစ္၍ ဥပနိသ်ွဆရာတို.က ဤသို.မဟုတ္၊ ထိုသို.မဟုတ္ ဟူ၍သာ ၿငင္းဆိုၾက၏။

ေလာက၌ ပရအတၱမွတစ္ပါး အၿခားဘာမ်ွမရွိ။ ၿမင္ၿမင္သမွ် သက္ရွိသက္မဲ. တို.သည္ မာယာမ်ွသာၿဖစ္၏။ (ဝါ) လူတို.အၿမင္မွား၍ ဧကန္ထင္ရွားရွိသည္ဟု ထင္မွားေနၾကၿခင္းၿဖစ္၏။ ပရအတၱႏွင္. ကင္းကြာေနေသာေၾကာင္. သတၱဝါတို.သည္ မိမိတို.ၿပဳေသာ ကံကစီမံၿပဌာန္းသည္. အတိုင္း ဘဝသံသရာ၌က်င္လည္၍ ဆင္းရဲဒုကၡခံေနၾကရ၏။ ဘဝသံသရာမွ လြတ္ေၿမာက္ေရးအတြက္ ေဝဒမ်ားကို သင္အံရြတ္ဖတ္ၿခင္း၊ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈၿပဳၿခင္းသည္ အခ်ည္းႏွီးၿဖစ္၏။ အေရးၾကီးသည္ကား ဘဝသံသရာ၌ ေႏွာင္ဖြဲ.ထားေသာ တဏွာကို ပယ္ၿဖတ္၍ ပရအတၱႏွင္. ၿပန္လည္ပူးေပါင္းမိရန္ၿဖစ္၏။ ပရအတၱကို ဝိပႆနာဥာဏ္ၿဖင္. သိၿမင္မွသာ မိမိ၏ မူလပင္မဓာတ္ႏွင္. ၿပန္လည္ေပါင္းစည္း၍ ထာဝရၿငိမ္းေအးမႈ၊ (ဝါ) သုခအစစ္အမွန္ကို ရရွိမည္ၿဖစ္၏။

အထက္ပါအခ်က္မ်ားမွာ ဥပနိသ်ွက်မ္းလာ ၿဗာဟၼဏဝါဒ၏ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ၿဖစ္၏။ အခ်ိဳ.ေနရာမ်ား၌ ဗုဒၶဝါဒႏွင္. ဆင္ဆင္တူေသာေၾကာင္. အခိ်ဳ.ပညာရွင္တို.က ဗုဒၶဝါဒသည္ ၿဗာဟၼဏဝါဒ၏ အစြယ္အပြားၿဖစ္မည္ဟု ယူဆၾက၏။ သို.ရာတြင္ အေပၚယံတူညီမႈမ်ားကို လည္း သတိၿပဳသင္.ေပ၏။ ၿဗာဟၼဏဝါဒသည္ ဗုဒၶဝါဒထက္ ေရွးက်၍ ကမၼဝါဒ၊ ဘဝသံသရာ၊ အနိစၥတရား စသည္တို.မွာ ဗုဒၶဝါဒမေပၚမီက ရွိၽႏွင္.ၿပီးေသာ တရားမ်ားၿဖစ္သည္မွန္၏။ သို.ၿဖစ္ေစကာမူ ေဒါက္တာရုိင္း(စ) ေဒးဗစ္၊ ပေရာ္ဖက္ဆာ ဘႏၵကာ( Dr. Bhandarkar) စေသာ ေရွးအိႏိၵယ ဘာသာေရးသုေတသီဆရာတို.၏ ေလ.လာခ်က္အရ ထိုတရားမ်ားကို ၿဗာဟၼဏ ဆရာတုိ.က ေရွးဦးပထမ ေဟာေၿပာခဲ.သည္ဟု အခိုင္အမာ မဆိုႏိုင္ေခ်။

အိႏိၵယပညာရွင္ ဘႏၵကာသည္ ေရွးအိႏိၵယ ေက်ာက္စာမ်ားကို ကိုးကား၍ ဗုဒၶလက္ထက္မတိုင္မီက ၿဗဟၼဏတို.မွာ ထင္ရွားေသာဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားမဟုတ္ပါဟု ေရးသားခဲ.၏။ ထိုေက်ာက္စာမ်ား၌ ခရစ္ေတာ္ေပၚၿပီး ဒုတိယရာစုေခတ္မွစ၍ လူတို.က ၿဗာဟၼဏတို.အား ေက်းရြာႏွင္. ေၿမယာလွဴဒါန္းေသာ သာဓကမ်ား ေဖာ္ၿပထား၏။

ခရစ္မေပၚမွီ သံုးရာစုမွ ေပၚၿပီး တစ္ရာစုအထိ ကာလအတြင္း၌မူ ၿဗာဟၼဏတို.ကို ေက်ာက္စာမ်ားက အလ်ွင္းမေဖာ္ၿပေခ်။ မင္း၊ သူေဌးသူၾကြယ္တို.၏ အလွဴဒါနမ်ားကို ေဖာ္ၿပေသာ ေက်ာက္စာမ်ားရွိေသာ္လည္း ၿဗဟၼဏတို.ကို ေပးလွဴေၾကာင္းတစ္စံုတစ္ရာ အေထာက္အထားမေတြ.ရေခ်။ သို.ၿဖစ္၍ ထိုအခါက ၿဗာဟၼဏတို. မွာ လူအမ်ား၏ ၾကည္ညိဳေလးစားၿခင္းခံရေသာ ဘာသာေရးပုဂၢိဳလ္မ်ား မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွား၏။

ဗုဒၶ မပြင္.မီက မဇၩိမေဒသ၌ ရွိၿပီးေသာ တရားမ်ားသည္ ခတၱိယဒႆနိက ဆရာတို.မွတစ္ဆင္. ၿပန္.ပြားေနေသာ တရားမ်ား ၿဖစ္တန္ရာ၏။ ၿဗဟၼဏတို.မွာ ဗုဒၶဝါဒီ၊ ဂ်ိန္းဝါဒီတို.ကဲ.သို. တက္ၾကြစြာ ေဟာေၿပာစည္းရုံဳးမႈမ်ားလည္း မရွိၾကေခ်။ ထိုေခတ္က အိႏိၵယၿပည္သည္ ဘာသာေရးလြပ္လပ္မႈ ၿမင္.မားေသာ တိုင္းၿပည္ၿဖစ္၏။ ဘာသာေရး ယံုၾကည္မႈကို မည္သည္.ဘုရင္ကမွ် ခ်ဳပ္ခ်ယ္ၿခင္း မၿပဳေခ်။ အသိဥာဏ္ႏွင္. ဆင္ၿခင္စဥ္းစား ဥာဏ္ရွိေသာ သူတို.သည္ လြပ္လပ္စြာ ၾကံစည္ေတြးေတာ၍ ဘာသာေရး အေတြးအေခၚမ်ား လႈပ္ရွား ေၿပာင္းလဲလ်က္ရွိေလသည္။

ေတာထြက္၍ တရားအားထုတ္ၿခင္းသည္ ထိုေခတ္ လူတို.၏ ေရွးဓေလ.ထံုးစံၿဖစ္၏။ အသက္အရြယ္၊ ဇာတ္အမ်ိဳးအႏြယ္ႏွင္. မသက္ဆိုင္ဘဲ လူတိုင္းအဖို. မြန္ၿမတ္ေသာ အလုပ္ၿဖစ္သည္ဟု ခံယူထား၍ က်င္.စဥ္မွာ အမ်ိဳးမ်ိဳးအစားစားရွိ၏။ အခိ်ဳ.က ေဝဒမ်ားကို ရြတ္ဖတ္သရဇၩာယ္၍ အခိ်ဳ.က မိမိတို. ယံုၾကည္ၿမတ္ႏုိးရာ (ဥပမာ - မီး) ကို လုပ္ေက်ြးပူေဇာ္ၾက၏။ အထူးထင္ရွားေသာ က်င္.စဥ္မွာ မိမိကိုယ္ကုိ ဥာွဥ္းဆဲ ႏွိပ္စက္မႈၿဖစ္၏။ ယင္းကုိ ရည္ညြန္းေသာ စကား ‘တပ’ ကို ဣသွ်ဴေဝဒက်မ္း ေနာက္ပိုင္း၌ ေတြ.ရ၍ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ တန္ခိုးဣဒၶိရရွိရန္ၿဖစ္၏။ ဒီဃနိကာယ္ ကႆပသီဟနာဒ သုတ္၌ ၿမက္, ႏြားေခ်း, မစင္ကို စားၿခင္း ၊ ေရမေသာက္ဘဲေနၿခင္း ၊ ဆူးအခင္းပ်ဥ္ၿပား ေၿမၾကီးေပၚ၌ အိပ္ၿခင္း၊ အၿမဲရပ္ေနၿခင္း စေသာ က်င္.စဥ္မ်ားကို ေဖာ္ၿပ၍ မဇၩိမနိကာယ္ ကုကၠဳရဝတိကသုတ္ ၌ တကၠတြန္းတို.၏ ေခြးအက်င္.၊ ႏြားအက်င္.မ်ားအေၾကာင္း ၿပဆိုထား၏။

မိမိကိုယ္မိမိ ဥာွဥ္းဆဲမႈမၿပဳဘဲ အမွန္တရား ရွာေဖြေသာသူကား ပရဗုိဇ္ၿဖစ္၏။ ပရဗုိဇ္တို.သည္ တစ္ေနရာမွ တစ္ေနရာသို. လွည္.လည္သြားလာ၍ တရားေဆြးေႏြးၾက၏။ စကားစစ္ထိုး၍ အႏိုင္ရၿခင္း၌ ဂုဏ္ယူၾက၏။ “ငါသည္ စိတ္မရွိေသာ သစ္ပင္ကို ေသာ္လည္းေကာင္း စကားအစဥ္ၿဖင္. ဝါဒတင္ဆိုၿငားအံ.၊ ထိုသစ္ပင္သည္ ၿပင္းစြာ တုန္လႈပ္ရာ၏” စသည္ၿဖင္. သစၥကပရဗုိဇ္က ၾကံဳးဝါး၏။ ရဟႏၱာသည္ ပရိနိဗၺာန္ ၿပဳၿပီးသည္.ေနာက္၌ ရွိသေလာ မရွိသေလာ၊ ရွိလည္းရွိ၊ မရွိလည္းမရွိၿဖစ္သေလာ။ ရွိသည္မဟုတ္၊ မရွိသည္လည္းမဟုတ္ ၿဖစ္သေလာ စေသာ ေမးခြန္းမ်ားကို ေထာက္ခ်င္.၍ ပရဗုိဇ္တို.သည္ မည္မွ် စစ္စစ္ဖုဖု ေမးၿမန္းတတ္ေၾကာင္း ထင္ရွား၏။

ပိဋကတ္စာေပ၌ အာဇီဝက၊ ဇဋိလ၊ ေဒဝဓမၼိက၊ ေဂါတမက စေသာ ရေသ. သို.မဟုတ္ ပရဗုိဇ္အဖြဲ.အမည္မ်ားကို ေတြ.၇၏။ အာဇီဝကတို.သည္ အေသာကမင္း၏ေၿမး ဒသရဌမင္း၏ လက္ထက္အထိရွိ၍ ထိုမင္းက သူတို.ေနထိုင္ရန္ လိုဏ္ဂူမ်ားၿပဳလုပ္ေပးေၾကာင္း ေက်ာက္စာမ်ားမွ သိရ၏။ေဂါတမကတို.မွာ ေဒဝဒတ္၏ ဂုိဏ္းသားမ်ားၿဖစ္သည္ဟု ေဒါက္တာရုိင္း(စ) ေဒးဗစ္ က ယူဆ၏။ တရုတ္ခရီးသည္ ဖာဟီယန္၏ ေအဒီငါးရာစု အိႏိၵယၿပည္မွတ္တမ္း၌ ေဒဝဒတ္ဂိုဏ္းသားမ်ားကုိ ေကာသလတိုင္း၌ ေတြ.ခဲ.ေၾကာင္း၊ ေဂါတမ ဗုဒၶကို သူတို.အသိအမွတ္ မၿပဳေၾကာင္း ေဖာ္ၿပထား၏။

ပရဗုိဇ္တို.ကဲ.သုိ. လူသိမ်ားေသာ အၿခားဘာသာေရး ပုဂၢိဳလ္မ်ားမွာ ပုရာဏကႆပ၊ မကၡလိေဂါသာလစေသာ တိတိၱဆရာမ်ား ၿဖစ္၏။ ပုရာဏကႆပက ေကာင္းမႈမေကာင္းမႈဟူ၍ မရွိ၊ သီလေဆာက္တည္ၿခင္း အလွဴေပးၿခင္းသည္ အက်ိဳးမရွိဟုေဟာ၏။ မကၡလိေဂါသာလကမူ တမလြန္ဘဝရွိသည္မွန္ေသာ္လည္း လူတို.မွာ အေၾကာင္းမဲ. ၿဖစ္ခ်င္ရာ ၿဖစ္ေနၾကသည္ဟု ယူဆ၏။ အဇိတေကသကမၺလ၏ အၿမင္အားၿဖင္.ကား လူသည္ ရုပ္တရားသက္သက္ၿဖစ္၍ ေသလ်ွင္ ဘဝၿပတ္၏။ သဥၥယေဗလဌပုတၱကမူ တမလြန္ဘဝ၊ ကမၼဝိပါက စေသာ ဘာသာေရးၿပႆနာမ်ားႏွင္. ပတ္သက္၍ ဘာမွ်မေၿပာဘဲ ဆိတ္ဆိတ္ေန၏။

အထက္ပါ ဝါဒမ်ားထက္ ပိုမိုထင္ရွားေသာ ဝါဒမွာ ဂ်ိန္းဘာသာဝါဒၿဖစ္၏။ ဂ်ိန္းဘာသာကို တည္ေထာင္ေသာ မဟာဝီရမွာ ပိဋကတ္စာေပ၌ နိဂဏၭနာဋပုတၱအမည္ၿဖင္. ထင္ရွား၏။ မဟာဝီရ၏ အဆိုအားၿဖင္. လူသတၱဝါတို. သံသရာဝဋ္ဆင္းရဲ ခံေနၾကရၿခင္းသည္ နာမ္ဝိဥာဏ္ႏွင္. ရုပ္တရားေပါင္းစပ္ေနမႈေၾကာင္. ၿဖစ္၏။ ရုပ္တရား၏ ေႏွာင္အဖြဲ.မွ ကင္းလြတ္ရန္ ကမၼအသစ္မၿဖစ္ဘဲ ကမၼအေဟာင္းကုိ ဖ်က္ဆီးပစ္ရမည္ၿဖစ္၏။ မိမိကိုယ္ခႏၶာကို ဥာဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ၿခင္းၿဖင္. ဘဝေဟာင္းမွ ကမၼသတၱိအားလံုးကုိ ဖ်က္ဆီးပစ္ႏုိင္သည္ဟု ဂ်ိန္းဝါဒီတို. ယံုၾကည္ၾက၏။ သူတို. ၿပင္းထန္စြာ က်င္.ပံုကို မဇၩိမနိကာယ္ေဒဝဒဟသုတ္၌ ေဖာ္ၿပထား၏။

ဘီစီေလးရာစုအတြင္းက ခ်ႏၵရာဂြတ္ပတား (စႏၵဂုတ္) မင္းသည္ ဂ်ိန္းရဟန္းအၿဖစ္ကို ခံယူသည္။ သားေတာ္ဗိႏၵဳသာရမင္းသည္ ဂ်ိန္းရဟန္းမ်ားကို ေန.စဥ္ဆြမ္းလုပ္ေက်ြးသည္ဆို၏။ ဘီစီတစ္ရာစုေလာက္၌ ဂ်ိန္းဘာသာသည္ အိႏၵိယၿပည္ အေရွ.ပိုင္းဩရိႆနယ္မွ အေနာက္ေၿမာက္ပိုင္း မဓုရနယ္အထိ ၿပန္.ပြားေနၿပီၿဖစ္၏။

ဂိ်န္းဝါဒႏွင္.ဗုဒၶဝါဒသည္ ေရွ.ဆင္.ေနာက္ဆင္. ေပၚထြန္းလာေသာ ဝါဒမ်ားၿဖစ္ရကား အခ်င္းခ်င္းအဆက္အသြယ္ ရွိေကာင္းရွိခဲ.ေပမည္။ ဗုဒၶဝါဒီတုိ.သည္ အစပထမ၌ ဂ်ိန္းတို.ကို အတုယူ၍ ေနာက္ကာလ၌ ဂ်ိန္းတို.၏ က်င္.စဥ္ထဲသို. ဗုဒၶအေငြ.အသက္ ဝင္လာဟန္ရွိသည္ဟု အခ်ိဳ.ပညာရွင္တို.ယူဆၾက၏။

ဘီစီေၿခာက္ရာစုေခတ္က အိႏိၵယၿပည္ မဇၩိမေဒသရွိ ၿဗာဟၼဏဝါဒမွာ ဂ်ိန္းဘာသာဝါဒေလာက္ အရွိန္အဝါမရွိေသးေခ်။ စင္စစ္ ပိဋကတ္စာေပ၌လာေသာ ၿဗာဟၼဏဝါဒသည္ ဥပနိသ်ွက်မ္းလာ အယူအဆမ်ားကို မရည္ညြန္းဘဲ ယဇ္ပူေဇာ္ၿခင္း၊ မီးကို လုပ္ေက်ြးၿခင္း၊ ဂဂၤါၿမစ္၌ ေရခ်ိဳးၿခင္းစသည္တို.ၿဖင္.ၿပီးေသာ ေရွးေဟာင္းၿဗာဟၼဏဝါဒၿဖစ္၏။ ၿဗာဟၼဏဆရာတို.သည္ ဗုဒၶဝါဒီ ရဟန္းတို.ကို ‘ဦးၿပည္းေခါင္းတံုးရဟန္း’ ဟုေခၚ၍ “မည္းညစ္ေသာအက်င္.ရွိသည္။ ၿဗဟၼာမင္း၏ ေၿခဖမိုးမွေပါက္ပြားလာသည္” စသည္ၿဖင္.ကဲ.ရဲ.ရႈတ္ခ်ၾက၏။ ဗုဒၶ၏အဆိုအားၿဖင္.မူ ၿဗာဟၼဏတိုသည္ ေရွးအခါက သီလသမာဓိရွိ၍ ေနာက္ကာလ၌ အက်င္.ပ်က္လာၾက၏။ “ေရွးအခါက ၿဗာဟၼဏတို.သည္ မိမိတို.အမ်ိဳး၌သာလ်ွင္ ဥတုလာေသာ အခါ၌သာလ်ွင္ေပါင္းေဖာ္ၾက၏။ မိန္းမကို ေရာင္းဝယ္ၿခင္းမၿပဳဘဲ အကယ္ၿမတ္ႏုိးမွသာလ်ွင္ ေပါင္းေဖာ္ၾက၏။ ဥစၥာစပါး ေရႊေငြကို သိုမွီးသိမ္းဆည္းၿခင္းမရွိ။ တစ္ေန.၊ တစ္ရက္အတြက္သာ ဝမ္းစာရွာၾက၏။ ယခုေခတ္ ၿဗာဟၼဏတို.သည္ကား ထိုသို.မက်င္.ကုန္” (အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ ပဥၥကနိပါတ္)

ထိုသို. မဇၩိမေဒသ၌ ၿဗာဟၼဏတို. တန္ခိုးမၾကီးေသးဘဲ လူတို.သည္ လြပ္လပ္စြာ ၾကံစည္စဥ္းစား၍ အယူဝါဒအမ်ိဳးမ်ိဳးေပၚေပါက္ကာ ဘာသာေရးအေတြးအေခၚမ်ား ေၿပာင္းလဲလႈပ္ရွားေနစဥ္ ေဂါတမဗုဒၶ ထြက္ေပၚလာေလသည္။​ ။

( ဗုဒ၏ ဆုံးမနည္း )

ဗုဒၶသည္ အိႏိၵယၿပည္ မဇၩိမေဒသ၌ ၄၅ ႏွစ္တိုင္တိုင္ တရားေဟာေၿပာခဲ.ရာ အထူးေအာင္ၿမင္ေၾကာင္း ယံုမွားဖြယ္မရွိေခ်။ ၿဗာဟၼာဏ၊ မင္းမွႈးမတ္၊ သူေဌးသူၾကြယ္ မွစ၍ ဆတၱာသည္၊ ဆင္းရဲသား၊ အလုပ္သမားအထိ လူတန္းစားအမ်ိဳးမ်ိဳးသည္ ဗုဒၶတရားကို ႏွစ္သက္ၾက၏။ ဗုဒၶ၏ တရားကို တစ္ၾကိမ္ၾကားနာကာမ်ွၿဖင္. ဗုဒၶ၏ တပည္.အၿဖစ္ခံယူေသာသူတို.မွာ မနည္းလွေခ်။ ဗုဒၶ၏ထူးၿခားေသာေအာင္ၿမင္မႈသည္ ထိုအခါက မဇၩိမေဒသ၌ ၿဗာဟၼဏဝါဒ တန္ခိုးမၾကီးေသးၿခင္း၊ လူတို.အသိဥာဏ္ရင္.က်က္၍ ဘာသာေရးအေတြးအေခၚမ်ား ေၿပာင္းလဲလႈပ္ရွားေနၿခင္း၊ ဗုဒၶ၏ ဥပဓိရုပ္ႏွင္. သီလသမာဓိ ဂုဏ္ကို ၾကည္ညိဳၾကၿခင္း စသည္တို.ေၾကာင္. ၿဖစ္၏။ ထိုအခ်က္မ်ားႏွင္. ထပ္တူအေရးပါေသာ အခ်က္တစ္ရပ္မွာ ဗုဒၶ၏ ေဟာေၿပာဆံုးမနည္းၿဖစ္၏။ သို.ၿဖင္.နိဂ႑တစ္ဦးက ဗုဒၶသည္ သူတစ္ပါးကုိ မိမိဘက္ပါေအာင္ ဆြဲေဆာင္ႏုိင္ေသာ ဥာဏ္ပညာ ၾကြယ္ဝသည္ဟု ဆို၏။

ဗုဒၶသည္ ဘီစီ ၆ ရာစုေခတ္ မတိုင္မီက လူမ်ားလက္ခံယံုၾကည္ၿပီးၿဖစ္ေသာ ဘဝသံသရာ၊ ကံတရား၊ အနိစၥဒုကၡတရား စသည္မ်ားႏွင္. လူမ်ားနားလည္ၿပီးၿဖစ္ေသာ ေဝါဟာရစကားမ်ားကို အေၿခၿပဳ၍ ေဟာေၿပာ၏။ သုိ.ရာတြင္ ထိုေရွးဝါဒမ်ား၊ စကားမ်ားသည္ ဗုဒၶေဒသနာ၌ အနက္အဓိပၸယ္ ေၿပာင္းလဲလာ၏။ ဗုဒၶလက္ခံေသာ ဘဝသံသရာ သည္ ေရွးၿဗာဟၼဏတို.၏ အနိစၥ၊ ဒုကၡ တရားထက္ နက္နဲက်ယ္ၿပန္.၏။ ၿဗာဟၼဏ ဟူေသာစကားသည္ ဇာတ္အႏြယ္ၿမင္.မားမႈကို မဆိုလိုဘဲ အက်င္.သီလ ၿမင္.ၿမတ္မႈဟူေသာ အဓိပၸါယ္ကို ေဆာင္၏။ 'ၿဗဟၼာ' သည္ ပါဠိပိဋကတ္၌ အနႏၵတန္ခိုးရွင္၊ (ဝါ) ထာဝရဘုရား သို.မဟုတ္ ဥပနိသ်ွက်မ္းလာ ပရအတၱ (Paramatma or Atman) ကို ရည္ညြန္းေသာစကား မဟုတ္ေတာ.ဘဲ အၿမင္.ၿမတ္ဆံုး၊ အေကာင္းဆံုးၿဖစ္ၿခင္းကို ေဟာေသာစကားၿဖစ္လာ၏။ ဥပမာ- ၿဗဟၼဝိဟာရ, ၿဗဟၼစရိယ, ၿဗဟၼစကၠ ။

ဗုဒၶသည္ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ စကားကုိ တိုက္ရုိက္မပယ္ဘဲ ထိုစကားကုိပင္ သံုးစြဲ၍ ပရိယာယ္ၿဖင္. ေဟာေၿပာေလ.ရွိ၏။ လယ္ထြန္ေနေသာ ၿဗာဟၼဏ တစ္ဦးက မိမိထံ ဆြမ္းခံေသာ ဗုဒၶအား" အရွင္ရဟန္းသည္ က်ြႏု္ပ္ကဲ.သုိ. လယ္ထြန္စုိက္ပ်ိဳးလုပ္ကိုင္စားပါသေလာ" ဟုဆိုရာ ဗုဒၶက "ၿဗာဟၼဏ၊ ငါသည္လည္း လယ္ထြန္စုိက္ပ်ိဳး၏။ ငါ၏သဒၶါတရားသည္ မ်ိဳးေစ.ၿဖစ္၏။ ဝိပႆနာပညာ၊ မဂ္ပညာသည္ ထမ္းပိုးထြန္တံုးၿဖစ္၏" စသည္ၿဖင္. မိန္.ၾကား၏ (ၿဗာဟၼဏသံယုတ္ ကသိဘာရဒြါဇသုတ္)။ ပိဋကတ္စာေပ၌ ဤကဲ.သုိ.ေသာ ေဒသနာမ်ိဳး အေၿမာက္အၿမားရွိ၏။ (From the known to unknown method= ပဋိေလာမနည္းအရ ၿပန္လည္သံုးသပ္ရွင္းၿပနည္း။)

ဗုဒၶသည္ လူတို.အား ေဟာေၿပာဆံုးမရာ၌ ဥပမာ အေတာ္မ်ားမ်ား အသံုးၿပဳေလ.ရွိ၏။ ဥပမာမ်ားမွာ ထိထိမိမိရွိ၍ တရားေဒသနာကို သိၿမင္နားလည္ရန္ ထိေရာက္ေသာ အေထာက္အကူၿဖစ္၏။ မဟာၿဗာဟၼာကို ေတြ.ၿမင္လိုေသာ ဝါေသဌလုလင္အား ေဟာၾကားရ၌ ဗုဒၶက ၿဗာဟၼာဏတို.သည္ ၎သူတို.၏ ဆရာ.ဆရာ ခုႏွစ္ဆက္တိုင္ေအာင္ေသာ ဆရာ၊ လက္ဦးဆရာ၊ ေဝဒက်မ္းမ်ားကို စီရင္ေသာ ေရွးရေသ.တို.သည္ လည္းေကာင္း တစ္ဦးတစ္ေယာက္မ်ွပင္ မဟာၿဗာဟၼာကို မ်က္ဝါးဝါးထင္ထင္ မၿမင္ဘူးပါဘဲလ်က္ မဟာၿဗဟၼာႏွင္. အေပါင္းအေဖာ္ၿဖစ္လိုသည္ ဆိုၿခင္းမွာ တစ္ဦးကို တစ္ဦး ဆြဲကိုင္ဆက္စပ္ေနေသာ သူကန္းတို.တြင္ ေရွ.ဆံုးလူသည္ မၿမင္ဈ အလယ္လူလည္းမၿမင္၊ ေနာက္ဆံုးလူလည္းမၿမင္သကဲ.သုိ. လည္းေကာင္း၊ မည္သည္.အရပ္၌ၿပသာဒ္ရွိသည္။ ထိုၿပသာဒ္သည္ ၿမင္.သည္၊နိမ္.သည္ဟု မသိဘဲ တက္ရန္ေလွကားကို ၿပဳသည္ႏွင္.လည္းေကာင္း၊ ႏုိင္ငံ၌ အလွဆံုးမိန္းမကို ခ်စ္ၾကိဳက္ပါသည္ဟု ဆိုေသာ ေယာက္်ားႏွင္. ေသာ္လည္းေကာင္း တူလွေခ်သည္ဟု မိန္.ေတာ္မူ၏။ (ဒီဃနိကာယ္၊ ေတဝိဇၹသုတ္)

သုတၱန္မ်ား၌ ဗုဒၶအား သမဏၿဗာဟၼဏႏွင္. ပရိဗုိဇ္တို.က ေမးေသာ စကားမ်ားကို ေတြ.ရ၏။ "အို ပုဏၰား၊ ငါဆိုလတၱံ.ေသာ စကားကို သင္ အဘယ္သို.ထင္သနည္း" စေသာစကားကို ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ား၌ ေတြ.ရၿခင္းအားၿဖင္. တရားနာသူမ်ား၏ ေမးၿမန္းၿခင္္းကုိ ဗုဒၶလိုလားေၾကာင္း သိအပ္၏။ မိလိႏၵမင္းကဲ.သို. ႏႈိက္ႏႈိက္ခ်ြတ္ခ်ြတ္ေမးၿမန္းတေသာ သူမ်ိဳးကို ပိဋကတ္စာေပ၌ မေတြ.ရၿခင္းမွာ ထိုသူတို.၏ စကားကို ဗုဒၶစကားေလာက္ ပိဋကတ္ဆရာတို.က ဂရုမၿပဳခဲ.ၾကေသာေၾကာင္. ၿဖစ္တန္ရာ၏။

တရားေဟာရာ၌ ဗုဒၶအသံုးၿပဳေသာ ထူးၿခားေသာ နည္းစနစ္မွာ ၿပႆနာတစ္ခုကို တိုက္ရုိက္မေၿဖရွင္းဘဲ အထက္ပါေတဝိဇၹသုတ္မွာကဲ.သုိ. ေမးသူအား ေစ.ငုေသခ်စြာ ၿပန္လည္ေမးၿမန္းစိစစ္ၿခင္းၿဖင္. အၿမင္မွန္ ရရွိေစေသာနည္းၿဖစ္၏။ ေနာက္ကာလ၌ ထိုနည္းအားအသံုးၿပဳေသာ ဂရိပညာရွိၾကီးတစ္ဦးကို အစြဲၿပဳ၍ ဆိုကေရတိနည္း (Socratic Method) ဟု ထင္ရွားေသာ ဗုဒၶသင္ၿပဆံုးမနည္းမွာ မွတ္သားဖြယ္ေကာင္း၍ ဆိုင္ရာဗုဒၶေဒသနာတစ္ခုကို ေဖာ္ၿပပါအံ.။ ထိုေဒသနာသည္ ဇာတ္ဝါဒကို ေခ်ပေသာ ေဒသနာၿဖစ္ေသာ္လည္း မိဘမ်ိဳးရိုး စစ္မွန္မႈႏွင္. လူမ်ိဳးခြဲၿခားမႈ၌ အစြဲၾကီးေသာ ယခုေခတ္ လူတို.ဆင္ၿခင္စဥ္းစားဖြယ္ၿဖစ္၏။

ေရွးအခါက ၿဗဟၼဏရေသ.ခုႏွစ္ဦးသည္ ၿဗာဟၼဏအမ်ိဳးသာလ်ွင္ အၿမတ္ဆံုးၿဖစ္သည္။ အမ်ိဳးစင္ၾကယ္္၍ ၿဗဟၼာ၏ သားမ်ားၿဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္ၾက၏။ ဘုရားအေလာင္း အသိတေဒဝလ ဆရာရေသ.သည္ ရေသ.တို.ကို ဆံုးမလိုေသာေၾကာင္. "ၿဗာဟၼဏ တို.၏ မိခင္တို.သည္ အၿခားသူမ်ားႏွင္. မေပါင္းေဖာ္ဘဲ ၿဗာဟၼဏေယာက္်ားမ်ားႏွင္.သာ ေပါင္းေဖာ္သည္ဟု သင္တုိ.သိၾကပါ၏ေလာ" ဟု ေမး၏။ ရေသ.တို.က " က်ြႏ္ုပ္တို. မသိပါ" ဟု ၿပန္ေၿဖၾက၏။

(ေမး) ၿဗာဟၼဏ တို.၏ အထက္ေဆြခုႏွစ္ဆက္မွ မိန္းမမ်ားသည္ ၿဗာဟၼဏအမ်ိဳးသားမွတစ္ပါး အၿခားအမ်ိဳးသားမ်ားႏွင္. မေပါင္းေဖာ္ဟူ၍ သင္တို.သိၾကပါသေလာ။

(ေၿဖ) ကြ်ႏု္ပ္တို. မသိၾကပါ။

(ေမး) ၿဗာဟၼဏ တို.၏ ဖခင္တို.သည္လည္းေကာင္း၊ အထက္ခုႏွစ္ဆက္ ေယာက္်ားမ်ားသည္ လည္းေကာင္း၊ ၿဗာဟၼဏမိန္းမမ်ားမွတစ္ပါး အၿခားမိန္းမမ်ားႏွင္.

မေပါင္းေဖာ္ဟု သိၾကပါသေလာ။

(ေၿဖ) မသိၾကပါ။

(ေမး) သတၱဝါ တစ္ဦး မည္သို. ပဋိသေႏၶတည္သည္ကို သင္တို. သိၾကပါသေလာ။

(ေၿဖ) အမိႏွင္.အဖ ေပါင္းေဖာ္ၿခင္း၊ အမိ၏ ရာသီဥတုလာၿခင္း၊ ဂႏၶဗၺအသင္.ရွိေနၿခင္းဟူေသာ အေၾကာင္းသံုးခု တုိက္ဆိုင္ေသာအခါ သတၱဝါတစ္ဦး ပဋိသေႏၶ

တည္ပါသည္။

(ေမး) သုိ.ရာတြင္ ဂႏၶဗသည္ အမ်ိဳးေလးပါးတြင္ မည္သည္.အမ်ိဳးၿဖစ္မည္ဟု သင္တို.သိၾကပါသေလာ။

(ေၿဖ) က်ြႏုု္ပ္တို. မသိပါ။ (မဇၩိမနိကာယ္၊ အႆလာယသနသုတ္)

တရားေဟာေၿပာရာ၌ ဗုဒၶ လက္ကိုင္ထားေသာ ဝါဒမွာ ဝိဘဇၨဝါဒၿဖစ္၏။ ဝိဘဇၨဝါဒသည္ ခြဲၿခားစိစစ္ၿခင္းအနက္ကို ေဟာ၏။ သုဘလုလင္သည္ ရဟန္းဘဝႏွင္. အိမ္ရာေထာင္ေသာ သူ၏ဘဝတြင္ မည္သူ၏ ဘဝကို ပို၍ ၿမတ္ပါသနည္းဟု ေမးေလ်ွာက္ရာ ဗုဒၶက " အိုလုလင္၊ ငါသည္ အရာရာ၌ ေဝဖန္ခြဲၿခား၍ ဆိုေလ.ရွိ၏။ တစ္ခုခုကို သာ မုခ်ဟူ၍ ဆိုေလ.မရွိ" စသည္ၿဖင္.မိန္.ၾကား၏။ ဗုဒၶ၏ အလိုအားၿဖင္. အၿမဲမွန္ကန္သည္ ဟူ၍ ေလွနံဓားထစ္ စြဲၿမဲယံုၾကည္ ရမည္.စကား မည္သည္မရွိ။ " ရဟန္းတို.၊ ဤအယူသည္သာမွန္၏။ အၿခားအယူအားလံုးသည္ အခ်ည္းႏွီးသာတည္းဟူ၍ မစြဲမွတ္သင္." ဟူေသာစကားမွာ ပိဋကတ္စာေပ၌ အၾကိမ္ၾကိမ္ေတြ.ရေသာ ဗုဒၶဩဝါဒၿဖစ္၏။

သို.ၿဖစ္၍ အခ်ိဳ.ေသာ ဗုဒၶေဒသနာမ်ား တစ္ခုႏွင္.တစ္ခု ဆန္.က်င္သေယာင္ၿဖစ္ေနၿခင္းမွာ အံ.ဩစရာမရွိေခ်။ အခ်ိဳ.ေဒသနာမ်ား၌ အေဖာ္မရွာဘဲ တစ္ကိုယ္တည္း ေနၿခင္းကို ခ်ီးမြမ္း၍ အၿခားေဒသနာမ်ား၌မူ မိတ္ေဆြေကာင္းရွိရန္ လိုအပ္မႈကို ေလးထားေဟာ၏။

(ေတာ္ေတာ္ စဥ္းစားစရာေကာင္းတဲ. အခ်က္ပဲ။ အခ်ိဳ.ဘာသာၿခားပညာရွင္မ်ားက ဗုဒၶရဲ. စကားေတြဟာ ပိဋကတ္ထဲမွာဘဲ ေရွ.သြားေနာက္လုိက္မညီဘူး လို.ဆိုၾကပါတယ္။

အခု လို ၾကေတာ.လည္း ဗုဒၶကို ပိုလို.ေတာင္ၾကည္ညိဳလာေစပါတယ္။ Blog Post တင္သူ)

ရဟန္းတို.အား ဆိတ္ဆိတ္ေနရန္ ဗုဒၶက မၾကာခဏ မိန္.ၾကားေလ.ရွိေသာ္လည္း ဝါတြင္းသံုးလ၌ အၿပစ္မက်ဴးလြန္မိရန္ အခ်င္းခ်င္း စကားမေၿပာဘဲေနေသာ ရဟန္းတို.မွာ ဗုဒၶ၏ ကဲ.ရဲ.ၿပစ္တင္ၿခင္းကို ခံရေၾကာင္း ဝိနည္းပိဋကတ္၌ ၿပဆိုထား၏။ (ဤအေၾကာင္းကို အက်င္.သီလ ဆုိင္ရာ အခန္း၌ အက်ယ္ေဖာ္ၿပပါအံ.။)

ဗုဒၶ၏ ဆံုးမနည္းႏွင္. စပ္လ်ဥ္း၍ အဘယမင္းသားအား မိန္.ၾကားခ်က္သည္ မွတ္သားဖြယ္ေကာင္း၏။ ဗုဒၶက မိမိသည္ မမွန္၊ အကိ်ဳးမရွိ၊ သူတစ္ပါးလည္း မႏွစ္လိုေသာ စကားကုိ ေရွာင္ၾကင္၏။ လူမ်ားက ႏွစ္သက္ေသာ္လည္း မမွန္၊ အက်ိဳးမရွိေသာ စကားကို မေၿပာ၊ မွန္၍ လူအမ်ားႏွစ္သက္ေသာ္လည္း အက်ိဳးမရွိေသာစကားကို ေရွာင္ၾကဥ္၏။ သူတစ္ပါးမႏွစ္လိုေသာ္လည္း မွန္၍ အက်ိဳးရွိေသာ စကားမ်ိဳးႏွင္. သူတစ္ပါးလည္း ႏွစ္လို ၊ မွန္လည္း မွန္၍ အကိ်ဳးလညး္ရွိေသာ စကားမ်ိဳးကို အခ်ိန္အခါကို ၾကည္.၍ ေဟာေၿပာသည္ဟု မိန္.ေတာ္မူ၏။ (မဇၩိမ နိကာယ္၊ အဘယရာဇကုမာရသုတ္)

ၾကားနာသူအဖို. အက်ိဳးရွိမည္. တရားစကားဟူသည္ ေလာကီၾကီးပြားခ်မ္းသာ သို.မဟုတ္ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ ရရွိမႈကို အက်ိဳးၿပဳေသာ စကားမ်ားၿဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွား၏။အခါတစ္ပါး၌ ဗုဒၶသည္ သစ္ရြက္မ်ားကို လက္ဝါးေပၚ၌ တင္ၿပ၍ ရဟန္းတို.အား မိမိလက္ထဲရွိသစ္ရြက္မ်ားႏွင္. ႏႈိင္းစာေသာ္ ေတာထဲရွိ သစ္ရြက္မ်ားမွာ အလြန္မ်ားၿပားသကဲ.သုိ. မိမိသိေသာ္လည္း မေဟာဘဲထားေသာ တရားမ်ားမွာ အလြန္မ်ားၿပားေၾကာင္း၊ သစၥာေလးပါးမွ တစ္ပါး အၿခားတရားမ်ားမွာ သံသရာမွ လြတ္ေၿမာက္ေၾကာင္း တရားမ်ားမဟုတ္သၿဖင္. မေဟာဘဲထားခဲ.ေၾကာင္းမိန္.ၾကား၏။ (မဟာဝဂၢသံယုတ္ ၊ သိံသပါသုတ္)။

ပရိဗိုဇ္ တို.ေမးေလ်ွာက္ေသာ မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ႏွင္. လံုးဝမသက္ဆိုင္ေသာ ေမးခြန္းမ်ားကို ေၿဖေတာ္မမူေခ်။ ဆင္းရဲဒုကၡမွ လြတ္ေၿမာက္မႈ အတြက္ သိသင္.သိထုိက္ေသာ တရားမ်ားကို မူ ဆရာစားမထားဘဲ၊ (ဝါ) ဘာမ်ွ ၿခြင္းခ်န္မထားဘဲ ေဟာၾကားခဲ.ေၾကာင္း မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္၌ မိန္.ၾကား၏။ " ရဟန္းတို.၊ ေလာက၌ မိန္းမတို.သည္လည္းေကာင္း၊ ပုဏၰားတို.၏ အတတ္ပညာသည္ လည္းေကာင္း လ်ွိဳ.ဝွက္ေသာ သေဘာရွိၾက၏။ လၿပည္.ဝန္း၊ ေနဝန္းႏွင္. ငါဘုရား၏ တရားမွာကား လ်ွိဳ.ဝွက္ၿခင္းမရွိဘဲ ပြင္.လင္းေသာ သေဘာရွိ၏။" (အဂၤတၱရ- တိကနိပါတ၊ပဋိစ ၦႏၷသုတ္)

သူတစ္ပါးမႏွစ္လိုေသာ စကားမ်ိဳးကို ဗုဒၶအထူးေရွာင္ၾကဥ္ေလ. ရွိၿခင္းသည္ ဗုဒၶေဒသနာမ်ား၌ ထင္ရွား၏။ မိမိ၏ သဗၺညဳတဥာဏ္မွာ လူအမ်ားထင္သကဲ.သို. ဘာမဆို ထာဝရသိေနေသာ ဥာဥ္မ်ိဳးမဟုတ္ေၾကာင္း အတိအလင္း ဖြင္.ဟမိန္.ၾကားခဲ.ေသာ္လည္း (ဆုိင္ရာသုတၱန္ကို 'ဗုဒၶကိုးကြယ္မႈ' အခန္း၌ ေဖာ္ၿပပါအံ.) ဗုဒၶသည္ ထိုဥာဏ္မ်ိဳးရွိသည္ ဆိုေသာ အၿခားဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားကုိ မည္သို.မ်ွ ေၿဖေတာ္မမူေခ်။ (အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ နဝကနိပါတ္- ေလာကာယတိက ၿဗာဟၼဏသုတ္)။

အၿခားလူတစ္ဦးက မကၡလိေဂါသာလ ႏွင္. နာဋပုတၱ တို.သည္ သူတို.ေၾကညာသည္.အတိုင္း တရားအားလံုးကို သိၾကပါသေလာ ဟု ေမးေသာအခါ၌လည္း ဗုဒၶက "သင္၏ ေမးခြန္းသည္ မသင္.ေလ်ာ္ေခ်။ သင္၏ အေမးစကားကို ထားဘိေလာ" ဟုဆို၍ မိမိ၏တရားကို ေဟာၾကား၏။(မဇၩိမနိကာယ္၊ စူဠသာေရာပမသုတ္)

ဗုဒၶသည္ မိမိႏွင္.စင္ၿပိဳင္ အၿခားဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားကို အၿမဲေထာက္ထားစာနာ၍ မိမိေၾကာင္. ထိုသူမ်ား ထိခိုက္နစ္နာမည္ကို မလိုလားေခ်။ ဂ်ိန္းဝါဒကို စြန္.၍ မိမိ၏တပည္. အၿဖစ္သို.ခံယူေသာ ဥပါလိသူၾကြယ္ႏွင္. သီဟစစ္သူၾကီးတို.အား ဂ်ိန္းရဟန္း တို.ကို ဆက္လက္လွဴဒါန္းရန္ သတိေပး၏။ (မဇၩိမနိကာယ္- ဥပါလိသုတ္ႏွင္. ဝိနည္း- မဟာဝဂၢခႏၶက)။ ပရိဗုိဇ္ တစ္ဦးအား ေဟာၾကားရာ၌ "ငါသည္ သင္တို.ကို ငါ၏တပည္. ၿဖစ္ေစလို၍ သို.မဟုတ္ သင္တို.၏ ဆရာႏွင္. က်င္.စဥ္ကို ပစ္ပယ္ေစလို၍ ေဟာေၿပာသည္ဟု မထင္မွတ္လင္.။ သင္တို.၏ ဆရာသာလ်ွင္ သင္တို.၏ ဆရာၿဖစ္ပါေစ။ သင္တို.၏ က်င္.စဥ္သာလ်ွင္ သင္တို.၏ က်င္.စဥ္ၿဖစ္ပါေစ" ဟု မိန္.ၾကား၏။

(ဒီဃနိကာယ္၊ ဥဒုမၺရိကသုတ္)

တရားေဟာေၿပာရာ၌ ဗုဒၶသည္ ၾကားနာသူ၏ ဥာဏ္ပညာ အႏုအရင္.ကို ၾကည္.၍ ေဟာေၿပာေလ.ရွိ၏။ ရြာသူၾကီးတစ္ဦးက ဗုဒၶသည္ လူတို.အား အတန္းအစား မခြဲၿခားဘဲ တရားေဟာေၿပာပါသေလာ ဟု ေမးေလ်ွာက္၏။ ထိုအခါ ဗုဒၶက ရဟန္းသံဃာမွာ ေၿမဩဇာ ေကာင္းေသာ ပထမတန္းစား လယ္ေၿမႏွင္.တူေၾကာင္း၊ ဥပါသကာ, ဥပါသကာမ တို.မွာ ဒုတိယတန္းစားလယ္ေၿမႏွင္.တူ၍ ဗုဒၶဝါဒီ မဟုတ္သူမ်ားမွာ တတိယတန္းစား လယ္ေၿမႏွင္.တူေၾကာင္း၊ လယ္သမားသည္ ပထမတန္းစား လယ္ေၿမကို ေရွးဦးစြာ ထြန္ယက္သည္။ ထို.ေနာက္မွ ဒုတိယတန္းစားလယ္ေၿမကို ထြန္ယက္ၿပီးလ်ွင္ တတိယတန္းစားလယ္ေၿမကို ေနာက္ဆံုးမွ ထြန္ယက္သကဲ.သုိ. ပုဂၢိဳလ္အမ်ိဳးမ်ိးကို ခြဲၿခား၍ ေဟာေၿပာဆံုးမရေၾကာင္း မိန္.ၾကား၏။ (သံယုတၱနိကာယ္၊ ဂါမဏိသံယုတ္- ဒုတိယအသိဗႏၶက ပုတၱဂါမဏိသုတ္)

ၿမင္းဆရာတစ္ဦးက မိမိသည္ ၿမင္းမ်ားကို ယဥ္ပါးေအာင္ၿပဳလုပ္ရာ၌ အခ်ိဳ.ၿမင္းမ်ားကုိ အႏုနည္းၿဖင္.၊ အခ်ိ.ၿမင္းမ်ားကို အၾကမ္းနည္းၿဖင္. ယဥ္ပါးေစရပါသည္။ အႏုနည္း အၾကမ္းနည္းမ်ားၿဖင္. ယဥ္ပါးေအာင္လုပ္၍မရေသာ ၿမင္းမ်ားကိုကား ဖ်က္ဆီးပစ္ရပါသည္ဟု ေလ်ွာက္၏။ ထိုအခါ ဗုဒၶက မိမိသည္လည္း လူမ်ားကို ယဥ္ေက်းေအာင္ ဆံုးမရာ၌ ထိုနည္းသံုးမ်ိဳးကို သံုးသည္။ သုစရုိက္မႈမ်ား၏ အက်ိဳးကို ညြန္ၿပၿခင္းသည္ အႏုနည္း ဆံုးမၿခင္းၿဖစ္သည္။ ဒုစရုိက္မႈမ်ား၏ အၿပစ္ကို ညႊန္ၿပၿခင္းသည္ အၾကမ္းနည္း ဆံုးမၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထိုနည္းႏွစ္နည္းၿဖင္. ဆံုးမ၍မရေသာသူကို လ်စ္လ်ဴရႈရသည္။ ထိုသို. လ်စ္လ်ဴရႈၿခင္းသည္ ထိုသူအား အက်ိဳးစီးပြား ဆုတ္ယုတ္ေစေသာေၾကာင္. သူ.အား ဖ်က္ဆီးၿခင္းၿဖစ္သည္ဟု မိန္.ၾကား၏။ (အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ စတုကၠနိပါတ္- ေကသိအႆဒမ၁မသာရထိသုတ္)

ဗုဒၶသည္ ကြ်တ္ထိုက္ေသာ ေဝေနယ်သတၱဝါတို.ကို ဦးစားေပး၍ ေဟာေၿပာ၏။ ဤအခ်က္ႏွင္.ဆိုင္ေသာ သုတၱန္ေဒသနာမွာ ရွင္းလင္းၿပတ္သား၍ အလြန္မွတ္သားဖြယ္ေကာင္းေသာေၾကာင္. ၿပည္.ၿပည္.စံုစံု ေဖာ္ၿပပါအံ.။

"ရဟန္းတို.၊ ေလာက၌ သူနာသံုးမ်ိဳးထင္ရွားရွိ၏။ ပထမသူနာသည္ သင္.ေလ်ာ္ေသာ အစားအစာ၊ ေဆးႏွင္. သူနာၿပဳကို ရရိွသည္ၿဖစ္ေစ၊ မရရွိသည္ၿဖစ္ေစ ေရာဂါေဝဒနာမွ အထမေၿမာက္၊ ဒုတိယသူနာသည္ သင္.ေလ်ာ္ေသာေဆး၊ အစားအစာႏွင္. သူနာၿပဳကို ရရွိသည္ၿဖစ္ေစ၊ မရရွိသည္ၿဖစ္ေစ ေရာဂါေဝဒနာမွ ထေၿမာက္၏။ တတိယသူနာသည္ကား သင္.ေလ်ာ္ေသာ ေဆး၊ အစားအစာႏွင္. သူနာၿပဳကို ရရွိမွသာလွ်င္ ေရာဂါေဝဒနာမွ ထေၿမာက္၏။ ယင္းတို.ကို မရရွိပါက ေရာဂါမွ မထေၿမာက္ႏုိင္ေခ်။

ရဟန္းတို.၊ ထိုသူနာသံုးမ်ိဳးတြင္ ေနာက္ဆံုး တတိယသူနာအား ေလွ်ာက္ပတ္ေသာ ေဆး၊ ဆြမ္း ႏွင္. သူနာၿပဳတို.ကို ငါခြင္.ၿပဳ၏။ ဤသူနာကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ အၿခားသူနာတို.ကိုလည္း လုပ္ေကြ်းၿပဳစုအပ္၏။

ရဟန္းတို.၊ ထိုနည္းအတူ ေလာက၌ သူနာႏွင္.တူေသာ ပုဂၢိဳလ္သံုးမ်ိဳးရွိ၏။ ပထမပုဂၢိဳလ္သည္ ဘုရားရွင္ကို ဖူးေၿမာ္ရသည္ၿဖစ္ေစ၊ မဖူးေၿမာ္ရသည္ၿဖစ္ေစ တရားေတာ္ ကို ၾကားနာရသည္ ၿဖစ္ေစ၊ မၾကားနာရသည္ၿဖစ္ေစ အရိယာမဂ္သို. သက္ဝင္မည္မဟုတ္။ ဒုတိယပုဂၢိဳလ္သည္ ဘုရားရွင္ကို ဖူးေၿမာ္၍ တရားေတာ္ကို ၾကားနာရသည္ၿဖစ္ေစ၊ ဘုရားရွင္ကို မဖူးေၿမာ္ရ၊ တရားေတာ္ကိုု မၾကားနာရသည္ၿဖစ္ေစ အရိယာမဂ္သို. သက္ဝင္မည္ၿဖစ္၏။ တတိယပုဂၢိဳလ္သည္ကား ဘုရားရွင္ကို ဖူးေၿမာ္၍ တရားေတာ္ၾကားနာရမွသာလွ်င္ အရိယာမဂ္သို. သက္ဝင္မည္ၿဖစ္၏။ ဘုရားရွင္ကို မဖူးေၿမာ္ရ၊ တရားကို မၾကားနာရပါက အရိယာမဂ္သုိ. သက္ဝင္မည္မဟုတ္။

"ရဟန္းတို.၊ ထိုပုဂၢိဳလ္သံုးမ်ိဳးတြင္ ေနာက္ဆံုး တတိယပုဂၢိဳလ္အား တရားေဟာၿခင္းကို ငါခြင္.ၿပဳ၏။ ထိုပုဂၢိဳလ္ကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ အၿခားသူတုိ.အားလည္း တရားေဟာၾကားအပ္၏။" (အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ တိကနိပါတ္၊ ဂိလာနသုတ္)

ဤေဒသနာ၌ ဗုဒၶဝါဒသည္ အမွန္တရားကို လက္ဝါးၾကီးအုပ္ထားေသာ ပုဂၢိဳလ္က်မ္းစာ ကိုးကြယ္မႈဝါဒ မဟုတ္ေၾကာင္းထင္ရွား၏။ ဗုဒၶသည္ ကြ်တ္ထုိက္ေသာ သူတို.ကို ဦးစားေပး၍ ေဟာေၿပာေသာ္လည္း မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ႏွင္. ေဝးေသာသူတို.ကို လ်စ္လ်ဴမၿပဳေခ်။ သူတို.စရုိက္ကို ၾကည္.၍ သင္.ေလ်ာ္ေသာတရားကို ေဟာေလ.ရွိ၏။ သူတို.၏ မူလရွိရင္းစြဲ ယံုၾကည္ခ်က္ကို ေဝဖန္ၿပစ္တင္ၿခင္း မၿပဳဘဲ အမွန္တရားကို သိမ္ေမြ.စြာ ေထာက္ၿပေလ.ရွိ၏။ ဂဂၤါၿမစ္ထဲ၌ ေရခ်ိဳးၿခင္းၿဖင္. မေကာင္းမႈအညစ္အေၾကး ကင္းစင္သည္ဟု ယူဆေသာ ၿဗာဟၼဏတစ္ဦးအား အၿပစ္မတင္ဘဲ "ဤအယူမွာ သင္တုိ.၏ အယူၿဖစ္သည္။ ငါ၏ သာသနာ၌မူ မဂၢင္ရွစ္ပါးသည္ ကိေလသာအညစ္အေၾကး စြန္.ပစ္ရာ ေရအုိင္ၿဖစ္သည္" စသည္ၿဖင္. ေဟာၾကား၏။( သံယုတၱနိကာယ္၊ ၿဗာဟၼဏသံယုတ္၊ သဂၤါရဝၿဗာဟၼဏသုတ္)

ထိုသို. အၿခားအယူဝါဒမ်ားအေပၚ၌ ဗုဒၶ၏ သေဘာထားၾကီးမႈသည္ ဗုဒၶေဒသနာမ်ားကို ေလ.လာရာ၌ ကြ်ႏ္ုပ္တို. သတိၿပဳရမည္. အခ်က္ၿဖစ္၏။ အဘယ္ေၾကာင္.ဆိုေသာ္ ဗုဒၶက မည္သို.မ်ွ မေဝဖန္ဘဲ ဆိတ္ဆိတ္ေနမႈေၾကာင္. ပိဋကတ္ထဲသုိ. မသိမသာ ဝင္ေရာက္၍ ဘုရားေဟာ တရားေယာင္ေယာင္ ၿဖစ္ေနေသာ အယူဝါဒမ်ား ရွိရေပမည္။ ဥပမာ " မိဘတို.က သားသမီး အလိုရွိၾကၿခင္း၏ အေၾကာင္းတစ္ပါးမွာ ဘဝတစ္ပါးသို. ေၿပာင္းသြားကုန္ေသာ ငါတို.အား အလွဴ၏ အဖို.ကို ေပးေဝလတၱံ. ဟူုေသာ ယံုၾကည္ခ်က္ၿဖစ္၏" ဟူေသာစကား (အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ ပဥၥကနိပါတ္- ပဥၥဌာနသုတ္) ၿဖင္. ထိုယံုၾကည္ခ်က္သည္ ဗုဒၶမေပၚမီက ရွိႏွင္.ၿပီးၿဖစ္၍ ေနာက္မွ ဗုဒၶစာေပထဲသို. ဝင္ေရာက္လာေသာ စကားၿဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွား၏။

(ဒီအေၾကာင္းအရာကေတာ. ရွင္းရွင္းေလးပါ။ ဗုဒၶေဟာတဲ. အနတၱတရား၊ ကမၼဝါဒ ေတြနဲ. ဝိေရာဓိ ၿဖစ္ေနလို.ပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အဲဒီ အခန္းေတြ ဖတ္ၿပီး ရင္ ဒီအေၾကာင္း အရာက ရွင္းသြားပါလိမ္.မယ္။Blog Post တင္သူ)

ကြ်တ္ထိုက္ေသာ (ဝါ) အသိဥာဏ္ရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္တို.ကို ေဟာေၿပာဆံုးမရာ၌မူ ဗုဒၶသည္ ေရွးအစဥ္အလာ ယံုၾကည္ခ်က္မ်ားႏွင္. ပတ္သက္၍ ပြင္.လင္းၿပတ္သား၏။ ဇာတ္ဝါဒကုိ ၿပင္းၿပင္းထန္ထန္ မရႈတ္ခ်ေသာ္လည္း ရဟန္းေဘာင္၌ ထိုဝါဒကို လံုးဝလက္မခံေခ်။ ရဟန္းတို. သည္ အဂၤဝိဇၨာ၊ ယၾတာ၊ ေဗဒင္၊ ဓာတ္ရုိက္ၿခင္းစေသာ ေလာကီအတတ္ပညာမ်ားကို ေလ.လာသင္ၾကား ပို.ခ်ၿခင္း မၿပဳၾကရေခ် (သုတၱနိပါတ္တုဝဋကသုတ္ႏွင္. ဝိနည္းစူဠခႏၶက)။ " နကၡတ္ကို ငံ.လင္.ေသာ သူမိုက္အား အက်ိဳးသည္ယုတ္၏။ ေကာင္းကင္ ၾကယ္နကၡတို.သည္ အဘယ္အက်ိဳးၿပဳလတၱံ.နည္း" (ဧကနိပါတ္ နကၡတၱဇာတ္)။ မဂၤလာရွိေသာ အမည္ကို အလိုရွိသည္. ရဟန္းတစ္ပါးအား အမည္နာမမည္သည္ ပညတ္မွ်သာၿဖစ္၍ အမည္ၿဖင္.ကိစၥၿပီးသည္ မဟုတ္။ အလုပ္လုပ္မွသာ ကိစၥၿပီးေၾကာင္း ေဟာၾကား၏။ (ဧကနိပါတ္ နာမသိဒၶိဇာတ္)

အခါတစ္ပါး၌ ဗုဒၶသည္ ရဟန္းအပါင္း ၿခံရံလ်က္ တရားေဟာေနစဥ္ ရုတ္တရက္ ေခ်ဆတ္ေတာ္မူ၏။ ထိုအခါရဟန္းတို.က "ဇီဝတု၊ အရွင္ဘုရားသည္ အသက္ရွည္စြာ ေနရပါေစသတည္း" ဟုဆိုၾက၏။ ဗုဒၶက "ရဟန္းတို. ၊ ေခ်ဆတ္ေသာ သူကို ဇီဝတုဟု ဆိုကာမ်ွၿဖင္. အသက္ရွည္မည္မဟုတ္ေၾကာင္း ရဟန္းတို.က ေလ်ွာက္ေသာ္ ဗုဒၶက " သုိ.ၿဖစ္လ်ွင္ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ေခ်ဆတ္ေသာအခါ ဇီဝတုဟုဆိုေသာ ရဟန္းအား ဒုကၠဋ္ အာပတ္သင္.ေစ" ဟု ပညတ္ေတာ္မူ၏။ (ဝိနည္းပိဋကတ္၊ စူဠခႏၵက)

ဗုဒၶ၏ အထိေရာင္ဆံုး သင္ၿပဆံုးမနည္းမွာ ကိုယ္ေတာ္တုိင္ နမူနာစံၿပမႈၿဖစ္၏။ ငါဘုရားကို ၿမင္ေသာသူသည္ တရားကို ၿမင္သည္ ဆိုေသာစကားမွာ မွန္လွ၏။ ဗုဒၵ၏ ၾကင္နာသိမ္ေမြ.ေသာ အေၿပာအဆို၊ အၿပဳအမူႏွင္. စိတ္ေနသေဘာထားသည္ မ်ားစြာေစာ လူတို.ကို ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ေၾကာင္း ယံုမွားစရာမရိွိေခ်။ မူလပထမက ရန္လိုေသာ သူတို.သည္ပင္ ေနာက္ဆံုး၌ ဗုဒၶကုိ ၾကည္ညိဳေလးစားလာၾက၏။

မိမိကို ဆဲေရးေသာ ၿဗာဟၼဏတစ္ဦးအား ဗုဒၶက သည္းခံ၍ ေဟာေၿပာဆံုးမေသာ စကားသည္ အထူးမွတ္သားဖြယ္ေကာင္း၏။ ဗုဒၶက " ၿဗာဟၼဏ၊ သင္သည္ သင္၏ထံသုိ.လာေသာ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းတို.အား ခဲဖြယ္ေဘာဇဥ္ ေပးကမ္းသည္ မဟုတ္ပါေလာ။ ထိုသူတို.သည္ သင္ေပးကမ္းသည္ကို မခံယူပါက ထိုစားဖြယ္ခဲဖြယ္မ်ားသည္ သင္.အဖို.သာလ်ွင္ၿဖစ္သည္ မဟုတ္ပါေလာ။ ထ္ို.အတူ သင္၏ ဆဲေရးၿခင္းကို ငါတို.ကတံု.ၿပန္ၿခင္းၿဖင္. မခံယူကုန္။ ထိုသို.မခံယူသၿဖင္. သင္၏ဆဲေရးၿခင္းသည္ သင္.အဖို.သာလ်ွင္ၿဖစ္သည္" စသည္ၿဖင္.မိန္.ၾကား၏။ ထိုၿဗာဟၼဏသည္ ရဟန္းၿပဳ၍ ေနာက္ဆံုး၌ ရဟႏၱာၿဖစ္သြား၏။ (သံယုတၱနိကာယ္၊ ၿဗဟၼဏသံယုတ္- အေကၠာသ ဘာရဒြါဇသုတ္)

တခါေသာ္ ဗုဒၶသည္ သစၥကပရိဗိုဇ္အား တရားေဟာ၏။ တရားေဟာေနစဥ္ သစၥကပရိဗုိဇ္သည္ တစ္ခါတစ္ရံ ၾကားၿဖတ္၍ " အရွင္ေဂါတမသည္ ေန.အခါ၌ အိပ္စက္သည္ မဟုတ္ပါေလာ။ ထိုသို.အိပ္စက္ၿခင္းကို ေမာဟဖံုးလႊမ္း၍ ေတြေဝေနၿခင္းဟု အခ်ိဳေသာ သာမဏၿဗာဟၼဏတို.က ဆိုကုန္သည္" စသည္ၿဖင္. ၿပက္ရယ္ၿပဳ၏။ ထိုသို. မထီမဲ.ၿမင္ ၿပက္ရယ္ၿပဳၿခင္းကို ခံရေသာ္လည္း ဗုဒၶသည္ စုိးစိမွ်မတုန္လႈပ္ဘဲ ဆက္လက္၍ တရားေဟာ၏။ တရားၿပီးဆံုးသြားေသာအခါ၌လည္း သစၥကသည္ ဗုဒၶတရားကို ၾကိဳက္ႏွစ္သက္ဟန္မရွိ။ ဗုဒၶ၏ တပည္.အၿဖစ္ကို မခံယူ။ သို.ရာတြင္ ဗုဒၶ၏ သည္းခံႏိုင္မႈကို မ်ားစြာအံ.ဩရကား " အို…အရွင္ေဂါတမ၊ အံ.ဩဖြယ္ေကာင္းလွပါေပ၏။ ကြ်ႏု္ပ္သည္ ပုရာဏကႆပ၊ အဇိတေကသကမၺလ စေသာ ဆရာတို.ႏွင္. စကားေၿပာဆိုဖူးပါ၏။ သူတို.သည္ ကြ်ၽႏ္ုပ္၏စကားကို မႏွစ္သက္ပါက ေဒါသထြက္ေသာ အမူအရာ၊ ႏွလံုးမသာေသာ လကၡဏာကို ထင္စြာၿပၾကပါ၏။ အရွင္ေဂါတမမူကား ကြ်ႏု္ပ္က ထိပါးပုတ္ခတ္၍ ေၿပာပါေသာ္လည္း အေရအဆင္းသည္ ၿပိဳးၿပိဳးၿပက္ၿပက္ ေတာက္ပ၏။ မ်က္ႏွာအဆင္းသည္ ၾကည္လင္၏။ ပူေဇာ္အထူးကိုခံေတာ္မူထုိက္ေသာ ဘုရား၏ ၾကည္လင္ၿခင္းကဲ.သို. ပါတည္း" စသည္ၿဖင္. ခ်ီးက်ဴေၿပာဆိုေလသည္။ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မဟာသစၥကသုတ္)

မေထရ္တစ္ပါးသည္ မိမိၾကံဳေတြ.ခဲ.ရေသာ ဗုဒၶ၏ ၾကင္နာမႈကို မေမ.ႏုိင္ေခ်။ ထိုမေထရ္သည္ ရဟန္းမၿပဳမီက အိမ္မွႏွင္ထုတ္ခံရသၿဖင္. ဗုဒၶသီတင္းသံုးေသာ ေက်ာင္း၏ ဥယ်ာဥ္တံခါးဝ၌ ေနရ၏။ ဗုဒၶသည္ သူ.ကုိ ၾကင္နာစြာ ပြတ္သပ္၍ လက္ကို ကိုင္ၿပီးလွ်င္ ေက်ာင္းဥယ်ာဥ္ထဲသို. ေခၚသြား၏။ ထုိ.ေနာက္ ေၿခေဆး၍သုတ္ရန္ ပုဆိုးၾကမ္းတစ္ထည္ေပးေတာ္မူ၏။ (ေထရဂါထာ၊ ပႏၱက မေထရ္ ဝတၳဳ)

ဗုဒၶသည္ ရဟန္းသံဃာတို.၏ ခ်မ္းသာမႈကို လိုလား၏။ ဝါကြ်တ္ေသာအခါ မိမိအားဖူးေၿမာ္ရန္ ရပ္ေဝးမွလာကုန္ေသာ ရဟန္းတို.အား က်န္းမာခ်မ္းသာစြာ ေနခဲ.ၾကပါ၏ေလာ။ အခက္အခဲမရွိဘဲ ဆြမ္းရၾကပါ၏ေလာ စသည္ၿဖင္. ေမးၿမန္းေလ.ရွိ၏။ တစ္ခါတစ္ရံ ေက်ာင္းစဥ္လွည္.လည္၍ ရဟန္းတို.၏ ေနေရးထုိင္ေရး အေၿခအေနကို ၾကည္.ရႈေတာ္မူေလ.ရွ္ိ၏။

တစ္ခါေသာ္ ရဟန္းတစ္ပါးသည္ ဝမ္းသက္ေရာဂါၿဖစ္၍ မိမိက်င္ၾကီးက်င္ငယ္၌ လူးလိမ္.လ်က္ အိပ္ရ၏။ ဗုဒၶသည္ အရွင္အာနႏၵာႏွင္.အတူ ေက်ာင္းစဥ္လွည္.လည္ရင္း ထိုသူနာရဟန္းကိုၿမင္၍ ေမးၿမန္းစံုစမ္းၿပီးလ်ွင္ အရွင္အာနႏၵာအား " အာနႏၵာ၊ သြားေခ်။ ေရယူေဆာင္ခဲ.ေလာ။ ဤရဟန္းကို ေရခ်ိုးကုန္အဲ." ဟု မိန္.ေတာ္မူ၏။ ထုိ.ေနာက္ အရွင္အာနႏၵာႏွင္.အတူ ရဟန္း၏ကိုယ္ေပၚသုိ. ေရသြန္းေလာင္း၍ ေဆးေၾကာေပး၏။ ေဆးေၾကာၿပီးေသာ္ ဗုဒၶႏွင္. အရွင္အာနႏၵာတို.သည္ သူနာရဟန္းကို ခ်ီမ၍ ေညာင္ေစာင္းေပၚ၌ တင္ထားၾက၏။ ထို.ေနာက္ ဗုဒၶသည္ ရဟန္းတို.ကို စည္းေဝးေစၿပီးလွ်င္ "ရဟန္းတို.၊ သင္တုိ.အား လုပ္ေကြ်းမည္. အမိအဖတို. မရွိၾကကုန္။ သင္တို.သည္ အခ်င္းခ်င္း မလုပ္ေကြ်းလွ်င္ အဘယ္သူသည္ လုပ္ေကြ်းလတၱံ.နည္း။ ငါဘုရားအား လုပ္ေကြ်းေသာရဟန္းသည္ နာဖ်ားေသာရဟန္းအားလည္း လုပ္ေကြ်းရာ၏" စသည္ၿဖင္. ေဟာေတာ္မူ၏။ (ဝိနည္းပိဋကတ္၊ မဟာခႏၶကသုတ္)

ဗုဒၶ၏ ဘဝၿဖစ္စဥ္၌ ဗုဒၶ၏ ေမတၱာကရုဏာၾကီးမားပံုကိုၿပေသာ အၿခားၿဖစ္ရပ္မ်ား ရွိခဲ.တန္ရာ၏။ ယင္းတို.ကို ပိဋကတ္စာေပ၌ မ်ားမ်ားစားစားမေတြ.ရၿခင္းမွာ ပိဋကတ္ဆရာမ်ားက ဗုဒၶ၏ဘဝၿဖစ္စဥ္ကို ေဒသနာမ်ားေလာက္ ဂရုမၿပဳခဲ.ၾကေသာေၾကာင္.ၿဖစ္ရေပမည္။ အထက္ပါၿဖစ္ရပ္သည္ ပင္ မိမိႏွင္. သီတင္းသံုးေဖာ္ သူနာရဟန္းကို လုပ္ေကြ်းၿပဳစုရန္ ပ်က္ကြက္ေသာ ရဟန္းအား ဒုကၠဋ္အာပတ္သင္.ေစဟု အဘယ္ေၾကာင္. ဗုဒၶက ပညတ္ခဲ.ေၾကာင္း ေဖာ္ၿပရန္ ဝိနည္းပိဋကတ္၌ ထည္.သြင္းထာခဲ.ၾကဟန္တူ၏။ အကယ္၍ ထုိပညတ္ခ်က္ မရွိခဲ.ပါမူ ဗုဒၶက သူနာရဟန္းတစ္ပါးအား ကိုယ္တိုင္ၾကင္နာစြာ ၿပဳစုေတာ္မူေသာ သာဓကကို ပိဋကတ္၌ ကြ်ႏု္ပ္တို. ေတြ.ရမည္မဟုတ္ေခ်။

ဗုဒၶ ႏွင့္ေလာကီလူသား

(ဃ) ဗုဒၶႏွင္. ေလာကီလူသား

ဗုဒၶထင္ရွားရွိစဥ္က ဗုဒၶကို အလြန္ၾကည္ညိဳ၍ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္ေသာ္လည္း ဗုဒၶတရားကို ေကာင္းစြာ မသိနားမလည္ေသာသူ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိခဲ.ေပမည္။ တစ္ခါေသာ္ ပရိဗုိဇ္တို.က အနာထပိဏ္သူေဌးအား ဗုဒၶဓမၼအေၾကာင္း ေမးၿမန္းရာ သူေဌးၾကီးက ဘုရားရွင္တို.၏ အလံုးစံုေသာအယူကို မိမိမသိပါဟုဝန္ခံ၏ (အဂၤုတၱရနိကာယ္- ဒသကနိပါတ္-ကိံဒိဌိကသုတ္)။ စင္စစ္ သူေဌးၾကီးသည္ ေသခါနီး မက်န္းမမာ ၿဖစ္ေသာအခါက်မွ မဂ္ဖိုလ္ နိဗၺာန္တရားကို အရွင္သာရိပုတၱရာထံမွ ၾကားနာရ၏။ တရားနာၿပီးေသာ္ သူေဌးၾကီးက မိမိသည္ ထိုသုိ.ေသာတရားစကားကို ေရွးကမၾကားနာခဲ.ရသၿဖင္. ဝမ္းနည္းမိပါေၾကာင္းေလွ်ာက္ထား၏။ အရွင္သာရိပုတၱရာက ထိုတရားမ်ိဳးကို ရဟန္းတို.သာလွ်င္ နားလည္ႏုိင္ေၾကာင္း မိန္.ၾကားရာ သူေဌးၾကီးက ပညာဥာဏ္ရင္.က်က္ေသာ လူပုဂၢိဳလ္ တို.အားလည္း ေဟာၾကားသင္.ပါေၾကာင္း ၿပန္လည္ေလ်ွာက္ထား၏။ (မဇၩိမ နိကာယ္ ၊ အနာထပိ႑ိေကာဝါဒသုတ္)

ဗုဒၶ၏အၿမင္အားၿဖင္. ကြ်တ္ထိုက္ေသာ (ဝါ) ကိေလသာၿမဴနည္းပါး၍ အသိဥာဏ္ရင္.က်က္ေသာ သူမ်ားတြင္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားလည္း ပါဝင္ေၾကာင္း ယံုမွားစရာမရွိေခ်။ တစ္နည္းဆိုေသာ္ ဗုဒၶ၏ အရိယာက်င္.စဥ္၌ အဝတ္တန္ဆာ အသြင္အၿပင္ႏွင္. အမည္ေဝါဟာရတို.မွာ အေရးမပါလွဘဲ သီလ၊ ပညာ၊ ဝီရိယ စသည္ တို.သာလွ်င္ ပဓာနၿဖစ္၏။ " လူၿဖစ္ေစ၊ ရဟန္းၿဖစ္ေစ ေကာင္းၿမတ္ေသာအက်င္.ရွိမွသာ ငါဘုရားခ်ီးမႊမ္း၏။ အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ ဒုကနိပါတ္- မိစၦာပဋိပတၱိသုတ္)။ ရဟန္းဘဝႏွင္. လူ.ဘဝတြင္ မည္သည္.ဘဝက ပိုမိုေကာင္းမြန္ပါသနည္းဟု ၿဗဟၼဏတစ္ဦးက ေမးေသာ အခါ ဗုဒၶက တစ္ဖက္သတ္ ေလွနံဓားထစ္ မိမိမေၿပာလိုေၾကာင္း၊ လူပင္ၿဖစ္ေစ ကုသိုလ္တရား ပြားမ်ားအားထုတ္ပါက ဘဝၿမင္.ၿမတ္ေၾကာင္း မိန္.ၾကား၏။ (မဇၩိမ နိကာယ္၊ သုဘသုတ္)

သမဏ၊ ၿဗဟၼဏ၊ ဘိကၡဳစသည္တို.မွာ စင္စစ္ ေဝါဟာရ ပညတ္မ်ားသာၿဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းၿပတ္သားေသာ မိန္.ၾကားခ်က္မွာ ဓမၼပဒ ပါဠိေတာ္တစ္ပုဒ္ၿဖစ္၏။ " အၾကင္သူသည္ ကိေလသာၿငိမ္း၏။ ဣေၿႏၵကို ဆံုးမၿပီးၿဖစ္၏။ မဂ္ေလးပါးၿဖင္.ၿမဲ၏။ အလံုးစံုေသာ သတၱဝါတို.၌ လက္နက္ပယ္ခ်ထားၿပီးၿဖစ္၍ ေမတၱာၿဖင္. အညီအမ်ွက်င္.၏။ ထိုသူသည္ အဝတ္တန္ဆာ ဆင္ေစကာမူ မေကာင္းမႈမွ အပ ၿပဳသူ ၿဗာဟၼဏမည္၏။ ကိေလသာ ၿငိမ္းသူ သမဏမည္၏။ ကိေလသာ ဖ်က္ဆီးၿပီးသူ ဘိကၡဳမည္၏" (ဓမၼပဒ၊ဂါထာ ၁၄၂) ။ ဤပါဠိေတာ္ကို ကိုးကားလ်က္ ဥတၱရာပါထက မည္ေသာ ေရွးဗုဒၶဝါဒီ ဂိုဏ္းက လူပုဂၢိဳလ္အၿဖစ္ၿဖင္. နိဗၺာန္ရရွိႏုိင္သည္ဟု ယူဆေၾကာင္း ကထာဝတၳဳအဌကထာ၌ ၿပဆိုထား၏။ ဗုဒၶလက္ထက္က ရဟန္းမၿပဳဘဲ နိဗၺာန္မ်က္ေမွာက္ၿပဳခဲ.ေသာ လူပုဂၢိဳလ္မ်ား အေၾကာင္း ပိဋကတ္ အေထာက္အထားကို ' နိဗၺာန္' အခန္း၌ ေဖာ္ၿပပါအံ.။ (၁)

( ၁= မဟာစည္ဆရာေတာ္က ေရွးအဌကထာဆရာတို. အလိုအားၿဖင္. သုတၳဘိကၡဴႏွင္. ဝိနယဘိကၡဴဟူ၍ ဘိကၡဴႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ သုတၱဘိကၡဴမွာ ဗုဒၶ၏အရိယာလမ္းစဥ္ကို က်င္.သံုးေသာ လူႏွင္.နတ္တို.ကိုလည္း ရည္ညြန္း၍ ဝိနယဘိကၡဴမွာ ဝိနည္းတရားႏွင္.အညီ က်င္.ၾကံေသာ ရဟန္းတို.ကို ဆိုလိုသည္ဟု " အရိယာဝါသသုတ္ တရားေတာ္ " စာအုပ္၌ ေရးသားထား၏။)

မည္သို.ၿဖစ္ေစ ဗုဒၶလက္ထက္က လူတို.သည္ အားလံုးဒါနသီလ တရားမ်ားၿဖင္.သာ ေက်နပ္၍ နတ္ၿပည္ ၿဗဟၼာၿပည္ကို ေမ်ွာ္မွန္းေနၾကသူမ်ား မဟုတ္ေခ်။ ဘိကၡေဝရဟန္းတို.ဟု အစခ်ီေသာ သုတၱန္ေဒသနာမ်ားကို ၾကားနာေသာ ပရိသတ္တြင္ လူတို. အေတာ္မ်ားမ်ား ပါရွိမည္ အမွန္ၿဖစ္၏။ ထို.ေၾကာင္. အကယ္၍ ဥပါသကာတစ္ဦးသည္ အေရးပါထင္ရွားေသာ သုတၱန္မ်ားကို ရြတ္အံေနေသာအခါ မိမိတို.အား ပင္.ဖိတ္ပါက ရဟန္းတို.သည္ ဝါတြင္း၌ပင္ၿဖစ္ေစ သြားေရာက္ၾကားနာၾကရမည္ဟု ဝိနည္းမဟာဝါ ပါဠိေတာ္၌လာ၏။

ထိုေခတ္က စိတၱသူၾကြယ္၊ မဟာနာမ္မင္းသား၊ မလိႅကာမိဖုရား အစရွိေသာ အခ်ိဳ.ဥပါသကာ ဥပါသကာမတို.သည္ အခ်ိဳ.ရဟန္းတို.ထက္ ပို၍ ဗုဒၶတရားကို ေကာင္းစြာ သိၿမင္နားလည္ၾက၏။ ဝိသာခါႏွင္. ဓမၼဒိႏၷာေထရီတို. ေဆြးေႏြးေသာ တရားမ်ား၊ မဟာနာမ္မင္းသားအား ဗုဒၶေဟာၾကားေသာ တရားမ်ားမွာ အထူးေလးနက္၍ ပိဋကတ္၌ ၿပဆိုထား၏။

ပရိဗုိဇ္တစ္ဦးက ဗုဒၶအား " လူၿဖစ္ေသာ ၿဖဴေသာအဝတ္ကို ဝတ္ကုန္ေသာ၊ ၿမတ္ေသာအက်င္.ကို က်င္.ကုန္ေသာ သူတို.တြင္ ေအာက္ကာမဘံုအဖို.ၿဖစ္ေသာ သံေယာဇဥ္ငါးပါးကို အၾကြင္းမဲ. ပယ္ၿဖတ္ၿခင္းေၾကာင္. ၿဗဟၼာၿပည္၌ ပရိနိဗၺာန္ၿပဳလတၱံ.ေသာ တစ္ေယာက္ေသာ ဥပါသကာ၊ ဥပါသကာမသည္ ရွိပါသေလ" ဟုေမးရာ ဗုဒၶက " ငါ၏ တပည္.ေယာက်္ားမိန္းမမ်ားတြင္ ထိုကဲ.သို.ေသာသူမ်ိဳးမွာ တစ္ရာမက၊ ငါးရာလည္းမက ေၿမာက္ၿမားစြာ ရွိၾကေပသည္" ဟုမိန္.ၾကား၏ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မဟာဝစၦေဂါတၱသုတ္)။ ဤစကားၿဖင္. ဗုဒၶလက္ထက္က ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမ္ ေယာက်္ားမိန္းမ အေၿမာက္အၿမားရွိေၾကာင္း ထင္ရွား၏။

ဗုဒၶသည္ ဒါနသီလတရားမ်ားႏွင္. တမလြန္ဘဝ ေကာင္းစားေရး၌သာလွ်င္ စိတ္ဝင္စားေသာလူတို.၏ အက်ိဳးစီးပြားကို လ်စ္လ်ဴမၿပဳခဲ.ေခ်။ မဂၤလသုတ္၊ သဂၤါေလာဝါဒသုတ္ကဲ.သုိ. ေလာကီၾကီးပြားခ်မ္းသာေရး အတြက္ လူတို.အား ေဟာၾကားထားေသာ သုတၱန္ေဒသနာ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိ၏။ ဗုဒၶေဟာေသာ လူ.က်င္.ဝတ္မ်ား၏ ဝိေသသလကၡဏာမ်ားမွာ ပုဂၢလိက လြတ္လပ္ေရးကို ေလးစားမႈ၊ အခ်င္းခ်င္းကူညီမႈ၊ ေက်းဇူးသိတတ္မႈ စသည္တို.ၿဖစ္၏။ ဗုဒၶ၏ လူေနမႈစနစ္သည္ မိဘ၊ သုိ.မဟုတ္ လင္ေယာက်္ား၊ သို.မဟုတ္ဆရာၿဖစ္သူက ဆိုင္ရာ သားသမီး၊ ဇနီးမယားႏွင္. တပည္.မ်ားအား ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ၊ အမိန္.ေပးမႈမ်ားမွ ကင္း၏။ ပါဠိပိဋကတ္ကို ႏွံ.ႏွံ.စပ္စပ္ ေလ.လာခဲ.ေသာ အခ်ိဳ.အေနာက္ႏုိင္ငံ ပညာရွင္တို.၏ အဆိုအားၿဖင္.မူ မ်က္စိမွိတ္ အမိန္.နာခံမႈ အနက္အဓိပၸာယ္ေဆာင္ေသာ ပါဠိစကားမရွိေခ်။

အဂၤုတၱရနိကာယ္၌ လက္နက္၊ လူသတၱဝါ၊ အမဲတိရစာၦန္၊ ေသအရက္ႏွင္. အဆိပ္ကုိ ဥပါသကာတို. ေရာင္းဝယ္ကုန္သြယ္ၿခင္း မၿပဳအပ္ေၾကာင္း ဗုဒၶေဟာၾကားထား၏ (အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ ပဥၥနိပါတ္- ဝါဏိဇၨသုတ္)။ ဤေဒသနာမွာ လက္နက္ မူးယစ္ေဆးဝါး အၾကီးအက်ယ္ ထုတ္လုပ္ေရာင္းဝယ္မႈေၾကာင္. စိုးရိမ္ပူပန္ေနၾကရေသာ ယေန. ကမာၻ.လူသားတို.ႏွင္. အထူးသက္ဆိုင္ေသာ ေဒသနာၿဖစ္၏။ ဤေဒသနာအရ ဗုဒၵသည္ သည္ ကမာၻ.သမိုင္း၌ ေငြဝယ္ကြ်န္စနစ္ကို ေရွးဦးပထမဆန္.က်င္ခဲ.ေသာ ပုဂၢိဳလ္ၿဖစ္သည္ဟု ယူဆဖြယ္ရွိ၏။ ဗုဒၶႏွင္. ေခတ္ကာလနီးစပ္ေသာ နာမည္ေက်ာ္ ဂရိပညာရွင္ၾကီး အေလတိုသည္ ေငြဝယ္ကြ်န္စနစ္ကို အၿပစ္မၿမင္ခဲ.ေခ်။

လူသိနည္းေသာ္လည္း ဥပါသကာမ်ားအတြက္ ဗုဒၶ အထူးေဟာခဲ.ေသာ ေဒသနာတစ္ခုကို အဂၤုတၱရနိကာယ္၌ ေတြ.ရ၏။ " တရားငါးမ်ိဳးႏွင္. ၿပည္.စံုေသာ ဥပါသကာသည္ ဥပါသက ဒြန္းစ႑ားမည္၏။ ဥပါသကာညစ္၊ ဥပါသကာညံ.လည္း မည္၏။ ထိုတရားငါးမ်ိဳးကား သဒၶတရားမရွိ၊ သီလမရွိ၊ ေကာတုဟလမဂၤလာကို ယံုၾကည္၏။ ကံ ကို မယံုၾကည္။ သာသနာေတာ္၏အပ၌ အလွဴခံပုဂၢိဳလ္ကို ရွာမွီး၏။ (အဂုၤတၱရနိကာယ္၊ ပဥၥကနိပါတ္- စ႑ာလသုတ္)။ " ေကာတူဟလ" ကို ၿမန္မာပါဠိဆရာတို.က " အုတ္အုတ္က်က္က်က္" ဟူ၍ ၿပန္ဆိုၾက၏။ " ရဟန္းတို.၊ သင္တို.သည္ အုတ္အုတ္က်က္က်္ မဂၤလာ၊ အမဂၤလာ၊ အတိတ္နိမိတ္တို.ကို အႏွစ္သာရအားၿဖင္. စြဲယူကုန္ဦးအံ.ေလာ" ။ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မဟာတဏွာသခၤယသုတ္)

ဤေဒသနာ၌ ကမၼဝါဒ (ဝါ) အားထုတ္ၿပဳလုပ္မႈႏွင္. ဆန္.က်င္ေသာ ေလာကီ အယူအစြဲ ဥပါဒါန္မ်ားကို ဆိုလိုၿခင္းၿဖစ္ေၾကာင္း သတိၿပဳသင္.၏။ ဗုဒၶသည္ လူတို.၏ အစဥ္အလာ၊ ယံုၾကည္မႈအားလံုးကို ပယ္သည္မဟုတ္ေခ်။ လူတို.၏ အၿပစ္ကင္းေသာ ယံုၾကည္မႈမ်ားကို ေလးစားေသာအားၿဖင္. ရဟန္းတို.ေစာင္.ထိန္းရန္ လိုအပ္ေသာ သိကၡာပုဒ္မ်ားကို ပညတ္ေတာ္မူခဲ.၏။ ဗုဒၶ၏ အလိုအားၿဖင္. အယူတစ္ခုကို အေကာင္းအဆိုး ဆံုးၿဖတ္ရာ၌ ၎၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကို ၾကည္.၍ ဆံုးၿဖတ္ရမည္ၿဖစ္၏။ ၿဗဟၼဏတစ္ဦးက ခတၱိယတို.သည္ ၿဗာဟၼဏတို.ကို၊ သူၾကြယ္တို.သည္ ခတၱိယတို.ကို၊ ဆင္းရဲသားတို.သည္ သူၾကြယ္မ်ားကို လုပ္ေက်ြးသင္.သည္ဟု ၿဗာဟၼဏတို.က ဆိုပါသည္။ ရဟန္းေဂါတမက မည္သို.ထင္ၿမင္ပါသနည္း ေမး၏။ ဗုဒၶက မည္သူသည္ မည္သူ.အား လုပ္ေက်ြးသင္.သည္ဟု မိမိမေၿပာလိုေၾကာင္း၊ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကုိ လုပ္ေကြ်းၿခင္းၿဖင္. မိမိ၌ အက်ိဳးရွိမည္ၿဖစ္ပါက လုပ္ေကြ်းသင္.၍ အက်ိဳးယုတ္မည္ၿဖစ္ပါက မလုပ္ေကြ်းသင္.ေၾကာင္း မိန္.ေတာ္မူ၏။ (မဇၩိမနိကာယ္၊ ဧသုကာရီသုတ္)

သီလ၊ သမာဓိ ပညာ၊ ဝီရိယ စသည္တို.ကိုသာလွ်င္ အဓိကထားေသာ ဗုဒၶက်င္.စဥ္၌ ရဟန္းႏွင္. လူ၊ ၿဗာဟၼဏႏွင္. အၿခားဇာတ္ခြဲၿခားမႈ မရွိသည္.နည္းတူ ေယာက်္ားႏွင္. မိန္းမ ခြဲၿခားမႈလည္း မရွိေခ်။ ဗုဒၶသည္ မိန္းမမွာ ဇာတိအားၿဖင္.ေယာက်္ားထက္ ယုတ္ညံ.သည္ဟု မယူဆေခ်။ မိန္းမမ်ားအား ဖိႏွိပ္ေရးသားထားခ်က္မ်ားကို ပါဠိပိဋကတ္၌ မေတြ.ရဘဲ အဌကထာႏွင္. ဇာတ္နိပါတ္မ်ား၌ ေတြ.ရသည္ကမ်ား၏

ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံဝင္ခါနီး၌ အရွင္အာနႏၵာက " အရွင္ဘုရား၊ က်ြႏ္ုပ္တို.သည္ မာတုဂါမတို.ႏွင္. စပ္လ်င္း၍ အဘယ္သို. က်င္.သံုးရပါမည္နည္း" ဟု ေမးေလ်ွာက္၏။

" အာနႏၵာ၊ မေတြ.မၿမင္ေအာင္ က်င္.သံုးရမည္"

" အရွင္ဘုရား၊ မလႊဲသာ၍ ေတြ.ၿမင္ခဲ.ေသာ္ အဘယ္သို. က်င္.သံုးရပါမည္နည္း"

"အာနႏၵာ၊ စကားမေၿပာဘဲ ေနရမည္"

"အရွင္ဘုရား၊ မလႊဲသာ၍ စကားေၿပာရေသာ္ အဘယ္သို. က်င္.သံုးရပါမည္နည္း။"

"အာနႏၵာ၊ အမိရင္းစသည္ကဲ.သို. အမွတ္ထား၍ ေၿပာဆိုရမည္"

ဤသို. မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္ ပါဠိေတာ္မွ တိုက္ရိုက္ၿပန္ဆိုထားေသာ ဗုဒၶမိန္.ၾကားခ်က္၌ မိန္းမမ်ားကို ကဲ.ရဲ.ပုတ္ခတ္ေသာ စကားတစ္လံုးတစ္ပါဒမွ် မပါရွိေခ်။ သို.ရာတြင္ ဇိနတၳပကာသနီက်မ္း၌မူ " မိန္းမမ်ားအား စကားမေၿပာဘဲေနရမည္" ဟူေသာစကားကို "အာနႏၵာ၊ ထက္စြာေသာ သန္လ်က္ကို ကိုင္၍ ငါႏွင္.စကားဆိုမူကား သင္၏ ဦးေခါင္းကို ၿဖတ္အံ.ဟုဆိုေသာ ေယာက်္ားႏွင္. စကားေၿပာၿခင္းသည္ ၿမတ္ေသး၏။ မာတုဂါမတို.အား စကားေၿပာၿခင္းသည္ မၿမတ္" စသည္ၿဖင္. ခ်ဲ.ထြင္ေရးသားထား၏။

ဇိနတၳပကာသနီက်မ္းၿပဳဆရာသည္ စင္စစ္ မိန္းမမ်ားကို ပုတ္ခတ္သည္ကား မဟုတ္။ သုုိ.ရာတြင္ က်မ္းဆရာ၏ စကားကို ေထာက္ခ်င္.၍ ဗုဒၶစာေပထဲသုိ. မိန္းမမ်ားကို အထူးေရွာင္ၾကဥ္ရေသာ ရဟန္းဘုန္းၾကီးတို.၏ စာေပ၌ ထိုစကားမ်ိဳးအနည္းအမ်ား ေတြ.ရွိရၿခင္းမွာ အံ.ဩဖြယ္ရာ မရွိေခ်။

ဗုဒၶ၏ အလိုအားၿဖင္. မိန္းမသည္ ၾကိဳးစားအားထုတ္ပါက ေယာက်္ားနည္းတူ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ မုခ်ရရွိမည္ၿဖစ္၏။ မာရ္နတ္သည္ ေသာမာေထရီမအား "မိန္းမၿဖစ္ေသာ သင္သည္ ဘုရားရဟႏၱာတို.သာ ေရာက္အပ္ေသာ နိဗၺာန္ကို ေရာက္ႏုိင္မည္မဟုတ္" ဟုဆို၏။ ထုိအခါေထရီမက " အုိမာရ္နတ္၊ သင္၏စကားသည္ တဏွာ မာန ဒိဌိ ဖံုးလႊမ္းေသာ ေယာက်္ားမိန္းမအဖို. မွန္၏။ ဖလသမာပတၱိညဏ္ၿဖင္. သစၥာေလးပါးတရားကို ေကာင္းစြာၿမင္ေသာသူအား မိန္းမအၿဖစ္သည္ အဘယ္သုိ.ၿပဳရေတာ.အံ.နည္း" ဟု ၿပန္ေၿပာ၏။ (ေထရီဂါထာႏွင္. ဘိကၡနီသံယုတ္ ေသာမာဘိကၡဳနီသုတ္)

အမွန္ဆိုေသာ္ ဇာတ္အဌကထာမ်ား၌ပင္ မိန္းမမ်ားကို ခ်ီးက်ဳးေသာစကားမ်ားကို တစ္ခါတစ္ရံ ေတြ.ရ၏။ "ခပ္သိမ္းေသာအရာတို.၌ ေယာက္်ားသည္သာလွ်င္ ပညာရွိမဟုတ္၊ မိန္းမသည္လည္း ပညာရွိ၏။ ထိုထိုအရာတို.၌ အထူးသၿဖင္. ၿမင္တတ္၏။လ်င္ၿမန္စြာၾကံတတ္၏" (အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ အဌကနိပါတ္- သုလဇာတ္)

သမီးမိန္းမ အလိုမရွိေသာ ေကာသလမင္းအား ဗုဒၶမိန္.ၾကားေသာ စကားသည္ မွတ္သားဖြယ္ေကာင္း၏။ "မင္းၾကီး၊ ပညာသီလႏွင္. ၿပည္.စံု၍ လင္ကို ရိုေသစြာ ၿပဳစုလုပ္ေကြ်းေသာ၊ အခ်ိဳ.ေသာ သမီးမိန္းမသည္ ပညာႏုံ.ေသာ သားေယာက္်ားထက္ၿမက္၏။ ထိုမိန္းမ၏သားသည္ တိုင္းၿပည္ကိုေကာင္းစြာ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္၏" (ေကာသလသံယုတ္၊ မလႅိကာဓိတရဝိဇာတသုတ္)။ ဗုဒၶသည္ အမရာ၊ ကိႏၷရီ၊ မဒၵီ၊ သမၻဴလတို.ကိုသာ ခ်ီးမြမ္းသည္ ဆိုေသာစကားမွာ အေၿခအၿမစ္မရွိေခ်။ " အိုသူၾကြယ္၊ သင္.အား နကုလ၏ အမိသူၾကြယ္မသည္ အစဥ္ေစာင္.ေရွာက္ေပ၏ အကိ်ဳးစီးပြားကို အလိုရွိ၏။ ဆံုးမတတ္၏။သင္.အားအရေတာ္ေလစြတကား။ သင္.အား လူ၏အၿဖစ္ကို ေကာင္းစြာရအပ္ေလစြတကား။ သီလႏွင္.ၿပည္.စံု၍ ကိုယ္တြင္းသႏၱာန္၌ စိတ္ၿငိမ္းေအးေသာ ငါဘုရား၏တပည္. ဥပါသကာမမ်ားတြင္ နကုလမာတာသည္ တစ္ေယာက္အပါအဝင္ၿဖစ္ေပ၏။" (အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ အဌကနိပါတ္- နကုလပိတုသုတ္) ဟူေသာစကာၿဖင္. ဗုဒၶခ်ီးမြမ္းေတာ္မူေသာ မိန္းမ အေၿမာက္အၿမားရွိေၾကာင္း ထင္ရွား၏။

ဗုဒၶသည္ လူတို. အိမ္ေထာင္ၿပဳရာ၌ မိန္းမမ်ားကို ကုန္ပစၥည္းကဲ.သို. သေဘာမထားဘဲ ေမတၱာသက္ဝင္ ခ်စ္ခင္၍ ေရြးခ်ယ္ေပါင္းဖက္ၿခင္းကို ခ်ီးမြမ္း၏။ (သုတၱနိပါတ္၊ ၿဗာဟၼဏ ဓမၼိကသုတ္)။ " သက္ၾကီးေယာက်္ားသည္ မိန္းမငယ္ကို ယူမိပါက ပူပန္ေသာကၿဖစ္၍ စိတ္ဆင္းရဲရတတ္၏။" (သုတၱနိပါတ္ ပရာဘဝသုတ္) သိဂၤါလသုတ္လာ လင္က်င္.ဝတ္ ငါးပါးအရ တစ္လင္တစ္မယားစနစ္သည္ သာလွ်င္ ဗုဒၶဩဝါဒႏွင္. ကိုက္ညီေၾကာင္း မိန္းမမ်ားအား ေယာက္်ားမ်ားႏွင္. တန္းတူအခြင္.အေရးေပးထားေၾကာင္းထင္ရွား၏။ ဗုဒၶလက္ထက္က မိန္းမမ်ား၏ အေၿခအေနကို ေလ.လာခဲ.ေသာ အဂၤလိပ္ပါဠိပညာရွင္ တစ္ဦး၏ အဆိုအားၿဖင္. " ထိုေခတ္က ဗုဒၶဝါဒီ အမ်ိဳးသမီးတို.သည္ ဗုဒၶမေပၚမီကထက္ ပို၍ ဂုဏ္သိကၡာရွိလာၾက၏။ သမီးမိန္းမႏွင္. မုဆိုးမမ်ားမွာ စိတ္ပ်က္စက္ဆုပ္ဖြယ္ရာ ပုဂၢိဳလ္သတၱဝါမ်ားမဟုတ္ေတာ.ေခ်။ သူတို.ႏွင္.တကြ ဇနီးမိန္းမမ်ားသည္ ပိုမိုလြပ္လပ္၍ ေလးစားၿခင္းခံလာၾကရ၏။" (၁. I.B.Horner: Women under Primitive Buddhism, pp.82)

ဗုဒၶသည္ မိဘမ်ားကို ၿပဳစုေစာင္.ေရွာက္မႈ၊ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမ်ားကို ကူညီေထာက္ပံ.မႈႏွင္. သားမယားလုပ္ေက်ြးမႈကို ခ်ီးမြမ္း၍ လူ.ေလာက၌ မိသားစု စိတ္ဓာတ္ ထြန္းကားသည္ကို ၿမင္ေတာ္မူလို၏။ အိမ္ရာေထာင္ေသာ လူ.ေဘာင္၌ မိန္းမမ်ား၏ အေရးပါမႈကို အသိအမွတ္ၿပဳေတာ္မူေၾကာင္း ဗုဒၶဝင္မွ ၿဖစ္ရပ္တစ္ခုၿဖင္. ထင္ရွား၏။

ဘုရားရွင္သည္ ခမည္းေတာ္ သုေဒါၶဒနမင္းၾကီး၏ နန္းေတာ္၌ ဆြမ္းဘုဥ္းေပးၿပီးေသာအခါ အလံုးစံုေသာ ေမာင္းမမိႆံ ေၿခြရံတို.သည္ အနီးသို.ခ်ဥ္းကပ္၍ ဘုရားရွင္အား ရွိခိုးဖူးေမွ်ာ္ၾက၏။ ယေသာ္ဓရာမင္းသမီးသည္ကား အေဆာင္ထဲမွ ထြက္မလာေခ်။ နန္းသူနန္းသားတို.က " သခင္မ၊ ေမာင္ေတာ္ဘုရားကို ထြက္၍ ပူေဇာ္ဖူးေၿမာ္ပါေလာ" ဟု တိုက္တြန္းၾကေသာ္လည္း ယေသာ္ဓရာမင္းသမီးသည္ " အကယ္၍ ဘုရားရွင္သည္ အက်ြႏု္ပ္၏ ေက်းဇူးကို ေထာက္ေမွ်ာ္၍ သနားေတာ္မူပါလွ်င္ အက်ြႏု္ပ္ထံသို. ၾကြလာပါလိမ္.မည္။ ထိုအခါမွ ပူေဇာ္ပါေတာ.မည္" ဟုဆို၍ ထြက္မလာဘဲေန၏။ ထိုအေၾကာင္းကို ဘုရားရွင္ ၾကားသိေသာ္ မင္းၾကီးအား သပိတ္ကမ္း၍ အဂၢသာဝကႏွစ္ဦးႏွင္.အတူ ယေသာ္ဓရာ၏ ေနရာတိုက္ခန္းသို. ဝင္ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ " ယေန. ယေသာ္ဓရာ မင္းသမီးသည္ ငါဘုရားကို အလိုရွိတိုင္းဖူးေၿမာ္ေစ။ မည္သူကမွ် တစ္ခြန္းစကား မတားဆိုၾကလင္." ဟုမိန္.ေတာ္မူ၏။ ထိုအခါ ယေသာ္ဓရာမင္းသမီးသည္ ဘုရားရွင္ထံသို.လာ၍ ေၿခဖဝါးကို ဆံပင္ၿဖင္.ပြတ္သပ္လ်က္ အထပ္ထပ္ရွိခိုးေလသည္။

အထက္ပါအေၾကာင္းမွာ ပိဋကတ္၌ မလာဘဲ ဇာတ္အဌကထာ၌သာ ေတြ.ရေသာ္လည္း ဗုဒၶ၏ ၾကင္နာမႈ၊ စိတ္ႏွလံုးၿမင္.ၿမတ္မႈ၊ မိသားစု စိတ္ဓာတ္ တန္ဖိုးကို နားလည္မႈ စသည္တို.ကို စဥ္းစားဆင္ၿခင္ပါက ဗုဒၶဝင္မွ အေၾကာင္းယုတၱိ ခိုင္မာေသာ ၿဖစ္ရပ္တစ္ခု ၿဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူရေပမည္။

အခ်ဳပ္အားၿဖင္. ဗုဒၶ၏သာသနာ၌ ကာမဂုဏ္ခံစားေသာ္လည္း အက်င္.သီလရွိေသာ လူတို.အတြက္ ေနရာက႑ အထင္အရွားရွိ၏။ ထိုသူတို.ကို ဗုဒၶခ်ီးမြမ္းေတာ္မူေၾကာင္း ေသခ်ာခိုင္မာေသာ အေထာက္အထားမွာ ေအာက္ပါပိဋကတ္ေဒသနာၿဖစ္၏။

" အို ရဟန္းတို.၊ နတ္တို.ကို အစိုးရေသာ သိၾကားမင္းသည္ ေဝဇယႏၱာၿပာႆဒ္ ထက္မွ ဆင္းသက္၍ မ်ားစြာေသာ အရပ္မ်က္ႏွာတို.ကို လက္အုပ္ခ်ီလ်က္ရွိခိုး၏။ထိုအခါ မာတလိနတ္သားက အက်ိဳးအေၾကာင္း ေမးၿမန္းရာ သိၾကားမင္းက ဤသုိ.ဆို၏။ " အို မာတလိ၊ ခပ္သိမ္းကုန္ေသာ လူတို.သည္ လည္းေကာင္း၊ နတ္မင္းၾကီးႏွင္. တာဝတိံသာနတ္တို.သည္ လည္းေကာင္း ငါ.ကို ရွိခိုးၾကကုန္၏။ ငါသည္ကား သီလသမာဓိႏွင္. ၿမတ္ေသာအက်င္.ကို က်င္.သံုးေသာ ရဟန္းတို.ကို ေကာင္းစြာ ရွိခိုး၏။ အိမ္၌ေနသူ လူၿဖစ္ကုန္လ်က္ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ကို ၿပဳေလ.ရွိကုန္ေသာ၊ သီလရွိကုန္ေသာ အၾကင္ဥပါသကာတို.သည္ တရားႏွင္.အညီ ရွာမွီး၍ သားမယားကို ေမြးၿမဴၾကကုန္၏။ ထိုဥပါသကာတို.ကိုလညး္ ငါသည္ရွိခိုး၏။" (သံယုတၱနိကာယ္၊ သကၠသံသုတ္၊ သကၠနမႆသုတ္)

" ေဂါတမဗုဒၶ ပရိနိဗၺာန္ၿပဳသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာၿမင္.ၿပီၿဖစ္၍ ေနာက္ကာလ၌ ဗုဒၶ၏အမည္သည္ ဒ႑ာရီမ်ားအၾကားတြင္ မႈန္ရီဝိုးတဝါးၿဖစ္ခဲ.ေသာ္လည္း ဗုဒၶ၏ဂုဏ္သည္ ေနာက္မွေပၚေပါက္လာေသာ မ်ားစြာေသာ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ဂုဏ္ထက္ ပုိမိုထင္ရွား၏။ ဤအခ်က္သည္ ဗုဒၶ၏ ထူးၿခားေသာ သီလ သမာဓိဂုဏ္ကို အထင္အရွား သက္ေသခံလ်က္ရွိ၏။" (1. C.Eliot: Hinduism and Buddhism Vol I, pp.131)

ဤသို.ၿဖင္. အဂၤလိပ္ ဗုဒၶစာေပပညာရွင္ ဆာခ်ားအဲလိေယာ.သည္ ဗုဒၶကို ခ်ီးက်ဴးခဲ.၏။ မွန္လွ၏။ အိႏၵိယ ဘာသာဝါဒသမုိင္တြင္ ေၿမာက္ၿမားလွစြာေသာ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားထက္ ပိုမိုထင္ေပၚေနၿခင္းသည္ ဗုဒၶ၏ ထူးၿခားေသာ ဝိေသသဂုဏ္ၿဖစ္၏။ ဗုဒၶကို မီလိုက္ေသာသူတို.ကေသာ္လည္းေကာင္း၊ မမွီလို္က္ေသာ္လည္း ေရွးအစဥ္အဆက္ စကားမ်ားကို ၾကားဖူးေသာ သူတို.ကေသာ္လည္းေကာင္း ဗုဒၶကို ၾကည္ညိဳၾကၿခင္းမွာ စင္စစ္အံ.ဩစရာမရွိေခ်။ အဘယ္ေၾကာင္.ဆိုေသာ္ ပိဋကတ္က်မ္းစာမ်ားမွ ဗုဒၶအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ယေန.ဖတ္ရႈေလ.လာၾကေသာ အေနာက္ႏိုင္ငံ ပညာရွင္တို.သည္ပင္ ဗုဒၶကို ၾကည္ညိဳၾကရ၏။ ဤေနရာ၌ ဗုဒၶ၏ တရားကို သစၥကပရိဗုိဇ္ကဲ.သို. ဗုဒၶဝါဒကို မႏွစ္သက္ေသာ္လည္း ဗုဒၶကို ၾကည္ညိဳေလးစားေသာ အခ်ိဳ.ပညာရွင္တို.၏ ထင္ၿမင္ခ်က္မ်ားကို သာ ေဖာ္ၿပပါအံ.။

အဂၤလိပ္ပညာရွင္ ဆာဗာရီေဒးကိသည္ ဗုဒၶဝါဒကို လက္မခံေခ်။ သို.ရာတြင္ သူက " ဗုဒၶဝါဒသည္ ခ်ြတ္ယြင္းခ်က္မ်ား၊ ေရွ.ေနာက္မညီညြတ္မႈမ်ား ရွိေသာ္လည္း ဗုဒၶသည္ အာရွတိုက္မွ ထြက္ေပၚခဲ.ေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအနက္ ၾကည္ညိဳဖြယ္အေကာင္းဆံုး ပုဂၢိဳလ္ၾကီး ၿဖစ္ပါေပသည္" ဟု ေရးသားခဲ.၏။ (2. A.B.Keith: Buddhist Philosophy, pp. 147)

ၿပင္သစ္ပညာရွင္ ဗာသီလီမိ စိန္. ဟီလာရီသည္ ဗုဒၶဝါဒကို ၿပင္းၿပင္းထန္ထန္ၿပစ္တင္ေဝဖန္ေသာသူၿဖစ္၏။ သို.ရာတြင္ သူက" ဗုဒၶ၏ ဘဝၿဖစ္စဥ္သည္ အၿပစ္အနာကင္း၏။ ဗုဒၶသည္ အာဇာနည္စိတ္ဓာတ္ရွိမႈ ကိုယ္ကိ်ဳးမငဲ.ကြက္မႈ ေမတၱာဓာတ္ၾကီးမားမႈႏွင္. စိတ္ႏွလံုး ႏူးညံ.သိမ္ေမြ.မႈတြင္ စံၿပပုဂၢိဳလ္ၿဖစ္ေပသည္" ဟုေရးသားထား၏။( 3. B. Saint. Hilaire: The Buddha and His Religion,pp.11)

ပရိုဖက္ဆာ မက္စ္မူလာသည္ ေရွးအိႏိၵယ ဘာသာဝါဒမ်ားကို ႏႈိက္ခြ်တ္ေလ.လာခဲ.ေသာ ဂ်ာမန္ပညာရွင္ၿဖစ္၏။ ဗုဒၶဝါဒမွာ သူႏွစ္သက္ေသာ ဝါဒမဟုတ္။ သို.ရာတြင္ သူသည္ ဗုဒၶကို ၾကည္ညိဳေလးစား၏။ သူက " ဗုဒၶကို အၿပိဳင္အဆိုင္ ခ်ီးက်ဴးေရးသားၾကေသာ ခရစ္ယာန္ သာသနာၿပဳ ဆရာတို.၏ ေရးသားခ်က္မ်ားကုိ ဖတ္ရႈရေသာအခါ ကြ်ႏ္ုပ္တို.မွာ ကိုယ္.မ်က္စိကိုပင္ ယံုႏို္င္စရာမရွိပါ" ဟုဆိုေလသည္။ (4. Max Muller: Studies in Buddhism.pp.50-51)

အေဒါ.ေထာမတ္သည္ ဂ်ာမန္ ခရစ္ယာန္ဘုန္းၾကီးတစ္ပါးၿဖစ္၏။ သူသည္ တစ္ခါက အေမရိကန္ၿမိဳ.ၾကီးမ်ားသို. လွည္.လည္၍ ဗုဒၶဝါဒအေၾကာင္းကို ေဟာေၿပာဖူး၏။ သူသည္ ဗုဒၶဝါဒကို ကဲ.ရဲ.ရႈတ္ခ်၏။ သို.ရာတြင္ ဗုဒၶကိုကား ေအာက္ပါအတိုင္းခ်ီးက်ဳးေဟာေၿပာခဲ.ေပသည္။

"ဗုဒၶသည္ စိတ္ႏွလံုးၿမင္.ၿမတ္၍ သိမ္ေမြ.ႏူးညံ.၏။ မိမိ၏ ယံုၾကည္ခ်က္အတြက္ ဘာမဆို စြန္.ရဲေသာ ေယာက်္ားအာဇာနည္တို.၏ ႏွလံုးရည္ႏွင္. ၿပည္.စံု၏။ သီလသမာဓိႏွင္. ဥာဏ္ပညာအရာ၌ အၿခားသူမ်ားထက္ ၿမင္.ၿမတ္၏။ ခရစ္ေတာ္မေပၚမီ ႏွစ္ေပါင္းငါးရာေက်ာ္က ေပၚထြက္ခဲ.ေသာ ဗုဒၶသည္ ၁၉ ရာစုေခတ္ သိပၸံပညာရွင္တုိ. ေတြ.ရွိေသာ အခ်က္မ်ားကို ၾကိဳတင္သိၿမင္ခဲ.၏။ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚမႈကို လိုလား၍ ယခုကာလသိပၸံပညာရွင္တို.ကဲ.သို. လြတ္လပ္စြာ ဆင္ၿခင္သံုးသပ္၏။

"ဗုဒၶ ပရိနိဗၺာန္စံဝင္သည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ၿပီၿဖစ္ေသာ္လည္း ဗုဒၶကို လူတို.မေမ.ၾကေသးေခ်။ ဗုဒၶ၏ အမည္သတင္းသည္ ဥေရာပႏွင္. အေမရိကတိုက္မ်ားသို.ပင္ ပ်ံ.ႏွံ.ထင္ရွား၏။ အာရွတိုက္၌ လူသန္းေပါင္း ၃၇၀ တို.၏ ကိုးကြယ္ၿခင္းခံရေသာ ဗုဒၶသည္ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား၌လည္း ပညာရွင္အေတာ္မ်ားမ်ား၏ စိတ္ဓာတ္ကို ဆြဲေဆာင္ႏုိင္ခဲ.၏။ ရႈိပင္ဟြာ ႏွင္. ကင္ကယ္ (Schopenhauer and Kinkel) အစရွိေသာ ဂ်ာမန္အဘိဓမၼာဆရာႏွင္. ကဗ်ာစာဆိုတို.သည္ ဗုဒၶကို ရွိခိုးပူေဇာ္ၾက၏။"( Paul Carus: Buddhism and its Christian Critics, pp. 279-282)

(မွတ္ခ်က္) ယခု ဦးေအးေမာင္၊ ဗုဒၶ နဲ႔ ဗုဒၶဝါဒ စာသားမ်ားသည္၊ ကုိလူၾသ ဘေလာ့မွ ကူယူေဖာ္ၿပထားၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ ဒီစာအုပ္တင္ေပးထားေသာ ကုိလူၾသ ကုိလဲ ဒီေနရာကေန အတုိင္းမသိေက်းဇူးတင္ပါတယ္လုိ႔ေၿပပါရေစ။။။